فارین پالیسی گزارش داد >>> یگان 810 روسیه در شام؛ آیا روس‌ها وارد نبرد زمینی در سوریه شده‌اند؟ // 19 شهریور 94

وقتی پشت پل نمادین بسفر در استانبول ایستاده بودم تصویر یک نظامی جوان و خسته را دیدم که عکسی در دست داشت که با رنگ‌های روشن به زبان روسی روی آن نوشته بود: «دوستت دارم.» او البته توریست نیست. نام او «ماکسیم ماژنیکوف»، عضو بریگاد 810 نیروی دریایی روسیه است.

 او این عکس را به رسانه‌های اجتماعی فرستاد تا سفر خود به کشور جنگ زده سوریه را مستند کند. وقتی ماژنیکوف به آنجا می‌رسد، آنچه انجام خواهد داد در هاله‌ای از رمز و راز خواهد بود؛ اما او یکی از چند سرباز روسی از همان واحدی است که با رفتن به سوریه به شبکه‌های اجتماعی راه یافته‌اند. به گفته «روسلان لویف»، روزنامه نگار روس، طی دو ماه گذشته تعداد زیادی سرباز روس به پایگاه دریایی روسیه در طرطوس در غرب سوریه منتقل شده‌اند. افزایش حضور نظامی روسیه در آنجا زنگ خطر را برای واشنگتن به صدا در آورده است و دولت اوباما از این می‌ترسد که مسکو تلاش‌های خود را برای حفظ بشار اسد در قدرت افزایش دهد.

 تحقیقات لویف- که بر پست‌های سربازان روسی در دو شبکه اجتماعی بزرگ متکی است- نشان از تغییر سربازان می‌دهد: یعنی جایگزینی سربازان باتجربه و حرفه‌ای‌تر به جای سربازان وظیفه. بسیاری از این پست‌ها حذف شده اما لویف موفق شد چند سرباز روسی را رصد کرده و بیابد و تحرکات روسیه در آنجا را از طریق عکس‌ها و اخبار به روزی که به‌صورت آنلاین منتشر می‌کنند نشان دهد. یکی از تصاویر ماژنیکوف را در شرایطی نشان می‌دهد که کنار تاسیسات دریایی روسیه ایستاده است.

 ویدئوهای منتشر شده در اینترنت در هفته‌های اخیر نشان می‌دهد که این نگرانی وجود دارد که سربازان روسی در نبرد زمینی در سوریه دخیل شده‌اند. در 24 اوت، وبلاگ «Oryx» که رصدکننده تحولات نظامی در خاورمیانه و شمال آفریقاست، به فیلم جنگی‌ اشاره کرد که از سوی جناح رسانه‌ای «نیروی دفاع ملی سوریه» گرفته شده بود ونشان می‌داد خودروهای زرهی روسی « BTR-82A» نزدیک لاذقیه در غرب سوریه دیده شده‌اند و رنگ آنها همان رنگ واحدهای نظامی روسی است. این ادوات نظامی پیش از این به سوریه صادر نشده بود.

 در این فیلم دیده می‌شود که این خودروها تیراندازی می‌کنند و دستوراتی هم که صادر می‌شود به زبان روسی است. این موجب نگرانی‌ها و حدس و گمان‌هایی شده که نیروهای اعزامی روسی در حال نبرد زمینی هستند. با این حال، جدا از این فیلم، دلایل و شواهد اندکی وجود دارد که نیروهای روسی وارد نبرد زمینی در سوریه شده باشند و ظاهرا به همان نقش مشاوره‌ای بسنده کرده‌اند. «نیکولای کوژانف»، همکار در موسسه چتم هاوس و محقق غیرمقیم در کارنگی، به فارن پالیسی می‌گوید: «مشارکت واحدهایی از نیروهای عملیات ویژه روسیه احتمال دارد اما در مقیاسی محدود. پوتین ارتش نمی‌فرستد.»

 با این حال، استقرار نیروهای روسی- حتی اگر محدود به طرطوس باشد- نشانه‌ای است از تغییر معادلات در سوریه. از زمان آغاز جنگ داخلی در سوریه، کرملین یکی از متحدان و حامیان اسد بوده است و به لحاظ اقتصادی، دیپلماتیک و نظامی از سوریه پشتیبانی می‌کرد. مسکو در مذاکرات منتهی به سال 2013 که موجب شد اسد در ازای تسلیم تسلیحات شیمیایی خود از حمله آمریکا جان به در ببرد نقش اساسی داشت. این کشور تسلیحات هم به اسد طی جنگ جاری در این کشور ارائه داده است. مسکو حتی در آموزش ارتش سوریه هم نقش داشته است. «آناتولی سردیکوف»، وزیر دفاع سابق روسیه در سال 2012 اذعان کرد که روسیه «مشاوران نظامی و فنی» در سوریه داشته است. افزون بر این، در اکتبر 2014، مبارزان اپوزیسیون سوریه، یک مرکز مشترک شنود روسی- سوری را تصرف کردند که تصور می‌شد برای عملیات جاسوسی و شنود مورد استفاده قرار می‌گرفت.

 «آنا بورچفسکایا»، محقق موسسه واشنگتن و کارشناس سیاست خارجی روسیه در خاورمیانه می‌گوید مسکو از مبارزه با داعش به‌عنوان حربه‌ای استفاده می‌کند تا غرب را به ماندن اسد در قدرت متقاعد سازد و این چیزی است که واشنگتن و بسیاری از متحدان عربش اعلام کرده‌اند که آن را در مذاکرات صلح نمی‌پذیرند. در صورت سقوط اسد، داعش بزرگ‌ترین برنده خواهد بود و می‌تواند مناطق بیشتری را در سوریه تصرف کند.

 بورچفسکایا به فارن پالیسی می‌گوید: «این مساله در پیشنهاد پوتین در مورد نحوه مبارزه با داعش بسیار اهمیت دارد.» مسکو در طرح خود با ایران اشتراک نظر دارد اما چند دور مذاکره میان آمریکا و اعراب با روسیه بر سر ماندن اسد در قدرت راه به جایی نبرد.

 با توجه به ابهام در ماندگاری دولت سوریه، نشانه‌ها حاکی از این است که روسیه حضور بیشتری در سوریه خواهد داشت و جریان اعزام نیروهای باتجربه همچون بریگاد 810 روسیه در طرطوس می‌تواند بخشی از این تغییر باشد. جان کری، وزیر خارجه آمریکا در تماس تلفنی با همتای روسی خود اعلام کرد اگر اعزام مشاوران و ادوات نظامی روسی به دمشق درست باشد این می‌تواند باعث تشدید بحران شود.

 تماس تلفنی کری همزمان با گزارش نیویورک تایمز بود که در آن اعلام شده بود روسیه تیمی نظامی همراه با خانه‌های پیش ساخته به سوریه فرستاده و قصد دارد فرودگاه‌های این کشور را بازسازی کرده و در عین حال تجهیزات کنترل ترافیک هوایی هم به سوریه منتقل کرده است.

 لاوروف به کری گفت: اکنون زود است که سخن از مشارکت نظامی روسیه به میان آید. این سخنی است که لاوروف، وزیر خارجه روسیه، در مصاحبه با ریانوستی بر زبان آورد. با این حال، لاوروف تعهد نظامی مسکو به اسد را تایید کرد و افزود: «روسیه هرگز پنهان نکرده است که تجهیزات نظامی به سوریه با هدف مبارزه با تروریسم منتقل کرده است.»
//محمدحسین باقی/دنیای اقتصاد