بررسی فضای سه ‌قطبی بورس تهران بعد از لغو تحریم‌ها / 18 فروردین 94

بازار سهام با تشدید خوش‌بینی‌ها نسبت به بهبود وضعیت کلان اقتصادی به دنبال تفاهم لوزان از ابتدای سال، دیروز نیز به ثبت رکوردهای مثبت ادامه داد؛ هر چند به دلیل افزایش عرضه و فروش بالای حقیقی‌ها نسبت به روزهای گذشته شاخص رشد کمتری را تجربه کرد که البته پس از هفت روز ثبت رکوردهای متوالی، این روند طبیعی به نظر می‌رسد. رونق فعلی بازار سهام که با اتکا بر خوش‌بینی‌ها نسبت به رفع تحریم‌ها ایجاد شده هیجان خریداران را در پی داشته است؛ بررسی عملکرد معامله‌گران در روزهای گذشته نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران حقوقی با وزن بسیار بیشتری در فروش سهام مشارکت داشته‌اند، حال آنکه عطش حقیقی‌ها برای خرید سهام به مراتب بیشتر بوده است. همچنین میانگین نسبت قیمت بر درآمد سهام، به محدوده 4/ 5 مرتبه افزایش یافته است، این در حالی است که روز گذشته با جمع شدن صف‌های خرید از هیجان سهامداران کاسته شد و برخی از سرمایه‌گذاران با دید کوتاه‌مدت مسیر خود را از سرمایه‌گذارن بلند‌مدت جدا کردند؛ چرا که این سرمایه‌گذاران سود برده‌اند و رقم سودشان نیز بسته به زمان خریدشان مناسب بوده است بنابراین با توجه به سبقه سرمایه‌گذاری خود در روز گذشته اقدام به فروش کردند.

به هر ترتیب شاخص کل با رشد 582 واحدی خود به رقم 70 هزار و 844 واحد رسید تا اختلاف کمی با کانال 71 هزار واحدی داشته باشد.
به‌این ترتیب با رشد 83/ 0 درصدی شاخص کل بورس در روز گذشته، سودآوری بازار سهام از ابتدای سال تا‌کنون به سطح شگفت‌انگیز 3/ 13 درصدی رسیده است. ثبت ارزش معاملات روزانه بورس در رقم 726 میلیارد تومان در روز گذشته نیز از رونق شدید داد و ستد سهام حکایت دارد.

در این رابطه بهنام بهزاد‌فر، مدیر امور اعضای کانون کارگزاران بورس به دوره‌های رونق و رکود بازار سهام طی سال‌های اخیر اشاره کرد و گفت: در بورس اوراق بهادار شاهد دوره‌های رونق و رکود هستیم، به‌طوری که در سال‌های 88 و 89 بازار سهام از رشد مناسبی برخوردار بود اما از ابتدای سال 90 وارد یک رکود عمیق شد که به مدت 1/ 5 سال ادامه یافت.
به گفته وی، از اوایل پاییز سال 1391 بازار سهام با عرضه اولیه‌ نمادهای پالایشگاهی و همزمان با رشد شدید قیمت دلار وارد مرحله رونق شد. در ابتدای سال 92 این رشد با تثبیت وضعیت اقتصادی کشور متوقف و بازار وارد فاز آرامش نسبی شد. در این مدت شاخص از محدوده 27 هزار واحدی وارد محدوده 44 هزار واحدی شد و بازدهی بسیار مناسب 60 درصدی را نصیب سهامداران کرد. این کارشناس بازار سهام ادامه داد: در ابتدای سال 92 انتظار می‌رفت شاخص کل وارد مرحله استراحت شود اما درگیر خبر جدیدی شد که آن را مجبور به شکستن تمام رکوردها کرد؛ به‌طوری که با انتخاب دکتر حسن روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور، بازار سهام از خرداد 1392 شروع به پیش‌خور کردن تمام اتفاقات سیاسی کرد و حتی بیراه نیست که بگوییم بازار از همان خرداد توافق‌نامه آذر ماه ژنو را بلعید.
بهزاد‌فر ادامه داد: شاخص در این مدت از محدوده 44 هزار واحدی رشدی حدود 100 درصد را تا دی ماه 1392 تجربه کرد اما از دی ماه وارد یک فاز رکود عمیق شد که دلایل بسیار زیادی برای این رکود می‌توان متصور شد. این کارشناس بازار سهام به دلایل رکود بازار سهام در سال گذشته اشاره و اظهار کرد: نرخ سود بانکی بالا، افزایش قیمت خوراک پتروشیمی‌ها، هیجان در بازار، رکود در اقتصاد و بازارهای موازی کشور و.... موجب شدند که بازار برای افت در نیمه اول سال 93 تمام بهانه‌ها را داشته باشد.
وی افزود: در نیمه دوم سال زمانی که انتظار استراحت شاخص می‌رفت، افت قیمت نفت موجب شد که بورس وارد یک مرحله ریزشی دیگر شود به‌طوری که تحلیلگران با نصف شدن قیمت نفت هیچ کفی را برای بازار متصور نبودند، البته سریال تمدید مذاکرات هسته‌ای نیز به کمک آن آمد و در نهایت بازگشایی نمادهای پالایشگاهی، موجب افت شاخص در مدت 14 ماه از 90 هزار واحد به سطح 60 هزار واحدی شد.
این تحلیلگر بازار سهام به زیان سهامداران بازار سهام در این مدت اشاره کرد و افزود: زیان 20 درصدی بورس تهران در مقابل بازدهی 22 درصدی سود بانکی، سرمایه‌گذاران بورس را متحمل زیان واقعی 50 درصدی کرد.

به گفته این کارشناس بورس، بازار سهام از انتهای سال 93 به این نتیجه رسید که اگر چه دلیلی برای رشد وجود ندارد، اما قیمت سهام نیز به کف خود رسیده است که دلیل این موضوع نیز آن بود که در اقتصاد کشور همه اتفاقات بد با هم رخ داده است؛ عدم توافق هسته‌ای، افت قیمت نفت، افت قیمت کالاهای اساسی، رکود در داخل کشور، رکود در سراسر دنیا، سود بانکی بسیار بالا و... مواردی بودند که وضعیت نزولی بازار را تشدید کردند.
وی افزود: مجموع این عوامل موجب شد که شاخص عملا در کف خود قرار بگیرد و دیگر خبر بدی جهت افت بیشتر وجود نداشته باشد این در حالی است که بازار سهام همگام با اقتصاد کشور جهت رشد منتظر انتشار یک جرقه بوده است که در ابتدای سال 94 این جرقه زده شد، با بیانیه لوزان عملا مسیر رسیدن به توافق هسته‌ای و رفع تحریم‌ها هموار شد.

این مدرس دانشگاه به بررسی وضعیت بازار از ابتدای سال پرداخت و گفت: بعد از انتشار بیانیه لوزان، بازار وارد یک مرحله هیجانی خرید شد که اولین نشانه‌های آن نیز هجوم سرمایه‌گذاران سایر بازار‌های موازی به آن بوده است. وی به پیش‌بینی وضعیت بازار در روزهای آینده پرداخت و افزود: در روزهای آتی انتظار می‌رود بازار کماکان در جو خرید باشد اما در نهایت شرکت‌ها و صنایع مسیر خود را از بازار سهام جدا خواهند کرد و بورس عملا سه قطبی خواهد شد؛ یک قطب بسیار جهشی وابسته به توافق، یک قطب بی‌تفاوت نسبت به اتفاقات سیاسی و قطب دیگر نیز شرکت‌هایی که در سال‌های گذشته به دنبال افزایش نرخ بوده‌اند و اکنون باید تجدید نظر روی روند تولید خود کنند.

بهزاد‌فر در ادامه شرایط گروه‌های بانکی، خودرویی، لیزینگی، حمل و نقل، قطعه‌سازی و دارو را در ماه‌ها و حتی سال‌های آتی بسیار فوق‌العاده عنوان کرد.

بهزاد‌فر به بررسی شرایط بانکی‌ها در صورت برداشتن تحریم‌ها اشاره و اظهار کرد: گروه بانکی در واقع در سیبل تحریم‌ها قرار داشته و در ماه‌های آتی در صورت برداشتن تحریم‌ها و کاهش سود بانکی این گروه وضعیت مناسبی خواهد داشت اما نکته مهم این است که این گروه در ماه‌های گذشته مطالبات مشکوک‌الوصول زیادی داشته‌اند و با توجه به وضعیت رکودی کشور اکثر سرمایه‌گذاری‌های بانکی زیر سوال رفته است؛ بنابراین باید گفت در واقع رفع تحریم‌ها یک بال برای رشد این گروه است و بال دیگر از بین رفتن رکود کشور است.

وی در رابطه با وضعیت گروه خودرویی‌ها در صورت رفع تحریم‌ها اظهار کرد: رفع تحریم‌ها و ورود خودروسازان خارجی مساله بسیار مهمی است که انتظار می‌رود در اواخر سال 94 عملیاتی شود، اما مساله مهم دیگر کشش بازار برای خرید خودروها است که فقط با پایان یافتن رکود محقق می‌شود بنابراین برای این گروه هم مانند گروه بانکی یک بال رفع تحریم‌ها و بال دیگر از بین رفتن رکود است؛ این موضوع برای گروه لیزینگ نیز صادق است.
وی به بررسی وضعیت دارویی‌ها پرداخت و گفت: برای گروه دارو برداشته شدن تحریم و بازگشایی ال سی و بهبود شرایط سیاسی، علمی و اقتصادی کشور عملا موجب می‌شود که هر دو بال برای رشد در اختیار این گروه باشد. به اعتقاد بهزاد فر در سال‌های آتی تنها گروهی که به‌صورت مداوم رشد خواهد داشت، گروه دارویی خواهد بود.

وی با بیان اینکه توافق هسته‌ای در گروه‌های پتروشیمی، پالایشگاهی، فلزات اساسی و معدنی عملا موجب رشد آنها نخواهد شد،افزود: هرچند توافق هسته‌ای موجب افزایش تولیدات و رسیدن این صنایع به ظرفیت اسمی خواهد شد، اما در نرخ و قیمت‌ها این صنایع به مشکل بر خواهند خورد.
وی به افت قیمت نفت در صورت توافق هسته‌ای اشاره کرد و گفت: در صورت توافق هسته‌ای کامل افت قیمت نفت محسوس خواهد بود. اگر صحبت‌های وزیر نفت مدنظر باشد که صادرات روزانه 2 میلیون بشکه نفت بعد از توافق صورت می‌گیرد و اگر ادعای رویترز مبنی بر ذخیره نفت ایران روی کشتی‌ها صحت داشته باشد، شاهد افزایش عرضه نفت در ماه‌های آینده خواهیم بود و در سال 2015 یا حداقل در 9 ماه ابتدای سال 2015 هیچ محرک رشدی بر افزایش عرضه ایران غلبه نخواهد کرد در نتیجه صنایع مرتبط با حوزه نفت نیز با مشکلات کاهش یا تثبیت قیمت‌های جهانی محصولات نفتی مواجه خواهند بود.

این کارشناس بازار سهام افزود: افت محصولات فلزی بیشتر به رکود بازارهای جهانی وابسته است هرچند آمارها نشان می‌دهند اقتصاد آمریکا در حال رشد است اما وضعیت اقتصادی اتحادیه اروپا و چین اصلا مناسب نیست.
 به گفته وی، دولت چین برای سال جاری میلادی نرخ هدف برای رشد اقتصاد را 7 درصد تعیین کرده است که این نرخ نسبت به گذشته با کاهش نیم واحد درصدی همراه بوده است و بعید نیست که این کاهش بیشتر نیز باشد.
 به گفته بهزادفر از آنجا که این نرخ نسبت به نرخ رشد در سال‌های اخیر بسیار پایین تر است نباید انتظار داشت قیمت فلزات پایه رشد داشته باشند، از طرفی بهبود وضعیت اقتصادی آمریکا موجب افزایش شاخص دلار خواهد شد که این موضوع نیز به افت فلزات جهانی کمک خواهد کرد لذا در این صورت در بازار فلزات اساسی کماکان رکود وجود دارد.
وی به وضعیت دیگر گروه‌های فعال در بازار سهام اشاره کرد و افزود: در برخی از گروه‌ها البته ماجرای متفاوتی در جریان است؛ گروه‌های سیمان، کاشی‌سازی، مجموعه تراکتور‌سازی و... با مشکل بحران در عراق درگیر هستند؛ چرا که بخش عظیمی از فروش این شرکت‌ها صادراتی است و بخش عمده صادرات نیز مربوط به کشور عراق است؛ بنابراین این گروه‌ها برای رشد باید منتظر پایان یافتن درگیری در عراق و تثبیت در این کشور نیز باشند.
وی در پایان خاطر‌نشان کرد: در ماه‌های آتی بورس بسیار هوشمند خواهد شد و گروه‌ها و صنایع، بسته به نوع مشکلاتشان رشد و نزول خواهند داشت. / زهرا رحیمی