>> آغاز ورود اولین صکوک اجاره دولت به بازار سرمایه

>>> ذوب بدهی‌ها از کانال بورس؛ روشی جدید در عرضه اولیه // 4 اردیبهشت 95

 نخستین اوراق اجاره دولت در حالی روز گذشته در فرابورس و در کسری از ثانیه به فروش رفت که با کشف قیمت 88 هزار تومانی هر برگه، نرخ سود موثر آن به 12/ 24درصد رسید. به این ترتیب اولین اقدام دولت در راستای ایفای تعهدات و تسویه بدهی‌ها از بازار سرمایه در سال 95 رقم خورد. در جریان معاملات روز گذشته 500 میلیارد تومان از اوراق اجاره دولت برای نخستین بار و به منظور تسويه بخشی از بدهی دولت با شركت هواپيمايی ماهان و صندوق ‏حمايت و بازنشستگی آينده‌ساز منتشر شد که این اوراق 4 ساله و با نرخ سود 18 درصد بوده که هر 6 ماه یک بار پرداخت خواهد شد و با توجه به اینکه هر برگه مزبور در بازار روز گذشته فرابورس با مکانیزم حراج، 88هزار تومان کشف قیمت شد، سود موثر آن به 12/ 24 درصد رسید تا به این ترتیب اولین گام دولت در راستای انجمادزدایی از نقدینگی کشور و همچنین تعمیق بازار سرمایه در سال جدید محقق شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود 440 میلیارد تومان از اوراق مزبور در کسری از ثانیه خریداری شدند. این رقم 30درصد بیشتر از ارزش معاملات یک روز بورس تهران در فروردین ماه است. این موضوع یک بار دیگر جذابیت این اوراق برای سرمایه‌گذاران را یادآوری می‌کند.

پیام پولی صکوک اجاره
 نکته قابل توجهی که نرخ سود موثر 24 درصدی اوراق اجاره دولت مرحله یک (اجاد1) در خود مستتر دارد، چشم‌انداز کاهشی نرخ سود است. به عبارت دقیق‌تر، اسناد خزانه اسلامی زمانی که منتشر شدند (مهر 94) نرخ سودی بیش از 26 درصد داشتند و کاهش 2 واحد درصدی نرخ سود اوراق اجاره کنونی، بیانگر انتظار افت نرخ سود در بازار است. همچنین در شرایط کنونی اوراق خزانه اسلامی با نرخ‌هایی کمتر از 24درصد معامله می‌شوند. موضوعی که می‌تواند از نگاه سیاست‌گذار پولی اهمیت پیدا کند. همچنین، بالاتر بودن این نرخ از آنچه به‌صورت دستوری برای سپرده‌های بانکی تعیین شده است (18 درصد) تاکید می‌کند بازار همچنان نرخ‌های بالاتری را انتظار دارد. بنابراین، کاهش دستوری نرخ‌ها در عمل نمی‌تواند محرکی جدی برای به جریان افتادن نقدینگی و رفع مشکل اصلی اقتصاد شود.

 سه عایدی توسعه بازار بدهی
 به گزارش «دنياي اقتصاد»، با توجه به اينکه دولت در لايحه بودجه سال ١٣٩٥ در نظر دارد 67هزار میلیارد تومان انواع اوراق از قبیل اوراق تسویه، مشارکت، اسناد خزانه و صکوک اجاره منتشر کند، شاهد توسعه و رونق جدیدی در بازار بدهی خواهیم بود که در این راستا قرار است انواع اوراق بهادار اسلامی از جمله صکوک دولتی، صکوک اجاره و اوراق تسویه دولتی منتشر شود که طبق قانون رفع موانع تولید، معاملات ثانویه آن باید از طریق فرابورس انجام شود. در واقع نخستين اقدام دولت برای رونق اقتصادی، ايجاد يک بازار بدهی قدرتمند در کشور است؛ اينکه بدهی‌های دولت به اوراق تبديل شود و اين اوراق در اختيار طلبکاران قرار داده شود و در نهايت قابليت خريد و فروش در بازار سرمايه کشور را داشته باشد. براساس نظر کارشناسان پرداخت بدهی‌های دولت به طلبکاران باعث مي‌شود‌ تا جريان نقدينگی در کشور سرعت گيرد و در کنار اينکه دولت از فشار بدهی‌های خود خارج می‌شود، قدرت عمل طلبکاران مانند شبکه بانکی و پيمانکاران نيز افزايش می‌يابد یا به عبارتی دیگر انجمادزدایی از منابع بانکی صورت خواهد گرفت. توسعه بازار بدهی همان طور که بارها به آن اشاره شده است سه دستاورد مهم دارد، نخست تعیین نرخ سود با مکانیزم بازار، دوم انجمادزدایی از نقدینگی کشور با پرداخت بدهی‌های دولت است و در نهایت نیز، فرصتی جدید برای سرمایه‌گذاران عمده و خرد محسوب می‌شود که همگی نیازهایی ضروری برای اقتصاد کشور هستند.

 خرید 4 درصدی از کانال خارجی‌ها
 از سوی دیگر پرداخت مبلغ اسمی مرحله نخست اسناد خزانه اسلامی از ‏سوی دولت در اسفند ماه 94 و آن هم در يك روز پيش از سررسيد، نه تنها به کسب اطمینان از ایفای تعهدات دولت منجر شد بلکه گام موثری در راستای اثبات انضباط مالی دولت بود که این امر در نهایت به کاهش ریسک اوراق و بالطبع کاهش نرخ سود آن و همچنین جذب سرمایه‌گذاران جدید به ویژه اشتیاق سرمایه‌گذاران خارجی به ورود و خریداری اوراق بدهی دولتی انجامید. تا جایی که در عرضه دیروز نیز نشان از مشارکت سرمایه‌گذاران خارجی به چشم می‌خورد؛ بر این اساس روز گذشته گروه سرمایه‌گذاری تورکوئیز پارتنرز (Turquoise Partners) 200 هزار برگه معادل 4درصد از اوراق صکوک اجاره دولتی «اجاد1» را خریداری کرده که به گفته یکی از مدیران شرکت مزبور با توجه به اینکه صندوق یادشده به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین‌ صندوق‌های سرمایه‌گذاری خارجی در بورس، تصمیم به خرید صکوک عرضه شده در روز گذشته گرفته، این اوراق با توجه به قرار گرفتن در فهرست اوراق کم‌ريسک، به افزايش جذابيت نزد سرمايه‌گذاران خارجي افزوده است. به گفته این مدیر، نرخ سود جذاب، ضمانت دولتی و ریسک پایین از جمله عواملی بوده که اوراق مزبور را به مراتب جذاب‌تر از دیگر اوراق بورسی کرده است.

 راهکار انجمادزدایی از بدهی‌ها
 در مراسم عرضه اولیه این اوراق در روز گذشته مدیرکل بدهی‌ها و تعهدات عمومی وزارت اقتصاد، یکی از مهم‌ترین‌ معضلات دولت و وزارت اقتصاد و دارایی را بحث بدهی‌های منجمدی دانست که زمان زیادی از سررسید تسویه آنها گذشته و افزود: برای رفع این مساله راهکارهای زیادی اندیشیده و به‌کار گرفته شده که بهترین گزینه جایگزینی این بدهی‌ها با اوراق نقدشونده با استفاده از ظرفیت‌های بازار سرمایه است. مهدی بنانی در ادامه اظهار کرد: ما در حال حاضر توان مالی کافی برای بازپرداخت کلیه تعهدات دولت را نداریم و تاخیر در پرداخت مطالبات پیمانکاران نیز موجب شده اجرای طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی و زیرساختی با تاخیر همراه شود، اما این اوراق نقدشونده که در سررسیدهای معینی ارائه می‌شوند، کمک می‌کند تا پیمانکاران سریع‌تر مطالبات خود را دریافت کنند و پروژه‌های عمرانی نیز به تعویق نیفتند.

 به گفته بنانی، کمک به تسریع در رسیدن طلبکاران به پول، مسکوت نماندن پروژه‌ها و پرداخت بخشی از بدهی‌های دولت از جمله مهم‌ترین مزایای انتشار این قبیل اوراق است. بنانی با اظهار این مطلب که از این طریق قادر خواهیم بود بخشی از بدهی‌های خود را به خوبی مدیریت و پرداخت کنیم، گفت: دولت و وزارت اقتصاد در استفاده از اوراق صکوک برای کاهش بدهی‌های دولت در ابتدای راه قرار دارد اما در زمینه اسناد خزانه اسلامی تجربه بسیار موفقی بوده و بنابراین تمام تلاش دولت بر این است که اعتماد بازار را با تسویه به موقع اوراق در سررسید آنها جلب کرده و به کمک همکاری بلندمدت با بازار سرمایه، در ارقام قابل ملاحظه‌ای از سایر اوراق بدهی مانند صکوک و دیگر اوراق برای بازپرداخت بدهی‌های خود بهره ببرد.

 روشی جدید در عرضه اولیه
 در ادامه این مراسم مدیرعامل فرابورس نیز با اشاره به روش جدید در عرضه اولیه مبتنی بر «حراج» گفت: پس از مدت‌ها پیگیری وزارت اقتصاد، سازمان بورس و نهادهای مرتبط، سرانجام شاهد پذیرش اولین صکوک اجاره دولت در فرابورس ایران بودیم که همزمان با این رویداد مهم، این اوراق با استفاده از مکانیزم حراج به جای روش ثبت سفارش، کشف قیمت شد. امیر هامونی در ادامه توضیح داد: در روش حراج، قيمت در يك جلسه معاملاتی و بر اساس رقابت خريداران تعیین می‌شود؛ در اين روش سفارش خريداران و فروشندگان در يك بازه زمانی وارد سامانه معاملاتی شده و پس از آن، بالاترین قيمت‌های خريد و پایین‌ترین قيمت‌های فروش با يكديگر منطبق شده و معامله انجام خواهد شد.

 به گفته وی بعد از عرضه اولیه این اوراق، معاملات ثانویه آن در بازار ابزارهای نوین مالی امکان‌پذیر است که این امر از یکی دو روز آینده صورت خواهد گرفت. هامونی در ادامه اظهاراتش با اشاره به حجم بالای تامین مالی دولت از بازار بدهی بر اساس بودجه سال 95 گفت: قرار است امسال حدود 50هزارمیلیارد تومان انواع اوراق مشارکت، اسناد خزانه، شهرداری و صکوک اجاره منتشر شود که 12هزار میلیارد تومان از آن مربوط به اوراق تسویه بوده که قابل معامله در بازار سرمایه نیست، اما مابقی از طریق بورس، فرابورس و دیگر ارکان مرتبط صورت خواهد گرفت که 10هزار میلیارد تومان از آن نیز به اسناد خزانه اسلامی تعلق دارد که قبل از یک سال تسویه خواهد شد.

 وی با اشاره به اینکه برخی مقررات و قوانین موجود، مانعی برای عرضه اوراق جدید بوده، گفت: با همکاری صورت گرفته با سازمان بورس و اوراق بهادار، مقررات پذیرش اصلاح شده تا بتوان از ظرفیت‌های موجود در فرابورس استفاده بیشتری به عمل‌ آورد. هامونی خاطرنشان کرد: هدف فرابورس کمک به تامین مالی دولت از طریق بازار سرمایه است و در این راستا آمادگی لازم برای پذیرش و عرضه در کوتاه‌ترین زمان ممکن را دارا هستیم.

 تامین مالی 24درصدی از بازار سرمایه
 دکتر ولی نادی قمی، مدیرعامل شرکت تامین سرمایه نوین که به‌عنوان مشاور عرضه اوراق صکوک اجاره مزبور در جلسه روز گذشته حضور داشت، در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، ضمن اظهار امیدواری از عرضه مزبور،گفت: تامین سرمایه نوین، مشاور دولت در انتشار اوراق و همچنین کارگزاری تامین سرمایه نوین، عرضه اوراق را بر عهده داشت که بر این اساس کارگروه عرضه در وزارت امور اقتصاد و دارایی تشکیل شده و تصمیم گرفته شده که این اوراق بدون بازارگردان و متعهد پذیره‌نویسی عرضه شود. وی ادامه داد: این اوراق به منظور تسویه بخشی از بدهی‌های دولت به دو شركت هواپيمايی ماهان و صندوق ‏حمايت و بازنشستگی آينده ساز منتشر شد که بر این اساس دارایی مبنای اجاره شرکت هواپیمایی ماهان، یک فروند هواپیما و صندوق ‏حمايت و بازنشستگی آينده ساز نیز دو قطعه زمین بوده است. وی در ادامه با اشاره به اینکه اقدام مزبور در بعد اوراق بهادار کردن بدهی‌های دولت، بسیار مطلوب است، گفت: با توجه به تنوع بالای ابزارهای تامین مالی در بازار سرمایه، می‌توان از انواع اوراق در جهت پرداخت بدهی‌ها استفاده کرد.

 به گفته نادی با توجه به کشف قیمت 88هزار تومانی هر برگه اوراق مزبور در واقع می‌توان گفت که دولت با نرخ 24درصد از طریق بازار سرمایه اقدام به تامین مالی کرده است. مدیرعامل تامین سرمایه نوین در ادامه اظهاراتش با اشاره به حجم بالای تامین مالی از طریق بازار بدهی در بودجه سال 95گفت: در حال حاضر بازار بدهی در مراحل اولیه است و باید شکل‌گیری خاص خود را طی کند اما شرکت‌های تامین سرمایه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بزرگ، نقش مهمی در این میان دارند که با افزایش سرمایه، افزایش سهم صندوق، توسعه شبکه ارتباطی و برقراری ارتباط با نهادهای بین‌المللی می‌توانند به رونق هرچه بیشتر بازار بدهی کمک کنند.

 تسویه بدهی‌ها بدون ایجاد اثرات تورمی
 در ادامه قائم‌مقام صندوق آینده ساز نیز با اشاره به اینکه به‌طور معمول هر زمان که از بازار سهام سخن به میان می‌آید معاملات انواع سهام و اوراق مشارکت در اذهان تداعی می‌شود، گفت: این موضوع در حالی است که برای تعمیق هرچه بیشتر بازار سرمایه باید از انواع اوراق بدهی بهره برد. علیرضا معبودی با اظهار امیدواری از پذیرش دیگر اوراق جدید در آینده‌ای نزدیک گفت: امید است به زودی شاهد پذیرش و معاملات انواع اوراق بدهی در بازار سرمایه باشیم که این امر ضمن کمک به دولت در بازپرداخت بدهی‌ها بدون ایجاد اثرات تورمی به تعمیق هرچه بیشتر بازار سرمایه نیز کمک می‌کند.

 فرصت مناسب برای تسویه
 رضا نمک‌شناس، معاون مدیرعامل هواپیمایی ماهان نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» اظهار کرد: عرضه اوراق یکی از منطقی‌ترین راهکارها همراه با توجیه اقتصادی برای تسویه بدهی‌های دولت است که در این راستا دولت برای اولین بار از طریق بازار سرمایه اقدام به انتشار صکوک اجاره کرده است.//دنیای اقتصاد