🔶 انتشار جزئیات بسته پیشنهادی برجامی اروپا به ایران >> دو محور اصلی بسته پیشنهادی اروپا به ایران برای حفظ برجام چیست؟ // 19تیر97

تکمیلی دوم مرداد97 >>>اروپا حاضر به دادن تضمین است اما ...

از پیشخوان رسانه ها - در حوزه بانکی، اروپایی‌ها‌ به‌دنبال ایجاد کانالی هستند که از طریق آن امکان ارتباط بانکی فراهم شود و با توجه به تحریم‌های آمریکا، کانال طراحی شده باید به نحوی باشد که از طرف این تحریم‌ها مورد تهدید قرار نگیرد. به همین دلیل، اروپا در پی ایجاد یک حساب مخصوص است که بر مبنای آن بتواند، درآمد‌های ایران را به‌صورت متمرکز در آن نگهداری کند. این خبر را دیروز، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به شکلی متفاوت تایید و از توافق اروپا با کار با ایران برای تجارت بدون دلار خبر داد. در حوزه نفتی اما دیدگاه‌های دو طرف فاصله دارد. درحالی‌که ایران به‌دنبال دریافت ضمانت کمّی برای فروش نفت است، اروپا در بسته پیشنهادی به کمیت خرید نفت اشاره‌ای نداشته است. به‌عبارت دیگر ایران به‌طور مشخص خواستار روشن شدن سطح فروش نفت و ضمانت آن و همچنین تضمین دسترسی به پول حاصل از فروش آن است. مذاکرات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

جزئیات بسته برجامی اروپا

درحالی‌که چند روز از نشست وزرای خارجه ۱+۴ در وین اتریش می‌گذرد، روزنامه «دنیای‌اقتصاد» به جزئیات جدیدی از بسته پیشنهادی اروپا برای حفظ برجام دست یافته است. اتحادیه اروپا پس از نشست کمّیسیون مشترک برجام بیانیه‌ای منتشر و در آن اعلام کرد، حفظ کانال‌های بانکی، ادامه صادرات نفت‌وگاز ایران و ایجاد جو سرمایه‌گذاری مطلوب در ایران اولویت است. بسته ارائه شده از سوی اروپا پس از ارائه به وزارت‌خارجه در هیات دولت بررسی شده است. پیگیری‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد بسته حول دو محور عمده است. محور اول؛ به نقل‌وانتقال مالی و روابط بانکی اختصاص دارد و محور دوم بر پایه تجارت و به‌طور خاص فروش نفت ایران استوار است.

محور اول؛ نقل‌وانتقال

در حوزه نقل‌وانتقال مالی، اروپا به‌دنبال ایجاد کانالی است که از طریق آن امکان ارتباط بانکی فراهم باشد. با توجه به تحریم‌های ایالات‌متحده و محرومیت ایران از نقل‌وانتقال دلاری، کانال طراحی شده باید به‌گونه‌ای باشد که مشمول تحریم‌های آمریکا نشود. گفته می‌شود اروپا این کانال را از طریق یک حساب مخصوص ایجاد خواهد کرد.

حساب مخصوص چیست؟

حسابی است که نزد یک یا چند بانک مرکزی اروپایی ایجاد می‌شود و درآمدهای ایران در آن به‌صورت متمرکز نگهداری می‌شود.

در حوزه نقل‌وانتقال مالی و بانکی دیدگاه‌های طرف ایرانی و اروپایی تا حدودی به هم نزدیک است و مذاکرات رضایت‌بخش گزارش شده است. در همین ارتباط، وزیر خارجه روسیه از یک توافق مهم خبر داد. لاوروف اعلام کرده که سه کشور اروپایی با تجارت با ایران بدون استفاده از دلار موافقت کرده‌اند. به گزارش راشا تودی، سرگئی لاوروف وزیر امورخارجه روسیه روز دوشنبه اعلام کرد که سه قدرت اروپایی (آلمان، انگلیس و فرانسه) برای ادامه تجارت خود با ایران بدون استفاده از دلار موافقت کردند.

بنابر گفته لاوروف این تصمیم می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر تجارت شرکت‌های کوچک و متوسط اروپایی برای تجارت با ایران داشته باشد. او همچنین اعلام کرد که اعضای برجام به توافقی رسیده‌اند تا اقداماتی برای جلوگیری از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه شرکت‌هایی که با ایران به تجارت ادامه می‌دهند به‌کار بگیرند. وزیر خارجه روسیه افزود: «همه درباره این موضوع اتفاق‌نظر دارند که (تحریم‌های آمریکا) کاملا غیرقانونی و سیاستی غیرقابل قبول است.»

خرید کالا و تامین نیازهای عمومی از طریق واردات یکی از این محورها است. ایران در دوران تحریم‌های سال ۹۱، این تجربه را با هند از طریق دریافت روپیه و کالا داشت که در دوره جدید نیز این نیازهای وارداتی از طریق یک حساب متمرکز تامین می‌شود. اما چالش اصلی در حوزه نفت است.

فروش نفت ایران
اروپا در بسته خود ضمانت کمّی قرار نداده است، درحالی‌که ایران به‌دنبال دریافت ضمانت کمّی است. اروپا در بسته پیشنهادی بر تعهد برای حفظ خرید نفت از ایران در سطح کنونی موافقت کرده است. درحال‌حاضر اروپا حدود ۵۰۰ هزار بشکه خرید نفت از ایران دارد که با عقب‌نشینی توتال فرانسه و شرکت انی ایتالیا این رقم در ماه‌های آتی کمتر خواهد شد. برخی از صاحب‌نظران نفتی خرید ۳۰۰ هزار بشکه‌ای نفت ایران به اروپا را نوعی پیروزی برای دولت آمریکا قلمداد می‌کنند. براساس اولتیماتوم ترامپ، کشورهای عمده خریدار نفت ایران باید تا ماه نوامبر میزان واردات نفت از ایران را به صفر برسانند. ترامپ همچنین به عربستان فشار آورده تا با افزایش تولید نفت به ۱۲ میلیون بشکه در روز، کسری موجود در بازار را برای جلوگیری از رشد قیمت جهانی نفت جبران کند.در چنین فضایی، طرف ایرانی سه خواسته مشخص از اروپا دارد:

خواسته اول، روشن شدن سطح خرید کنونی و ضمانت آن، خواسته دوم؛ تضمین دسترسی ایران به پول حاصل از فروش نفت به سایر کشورها همچون چین، هند، ژاپن و کره‌جنوبی و خواسته سوم؛ دسترسی به یکسری از پول‌های نفتی به‌صورت اسکناس است. در همین خصوص، ایران تصمیم دارد ۳۰۰‌میلیون یورو از دارایی‌های خود را از بانک تجاری ایران و اروپا به‌صورت نقد و با هواپیما به داخل کشور منتقل کند. دولت آلمان باید با درخواست ایران موافقت کند. محافل دولتی آلمان در گفت‌وگو با روزنامه پرتیراژ «بیلد» درخواست ایران برای انتقال ۳۰۰ میلیون یورو پول نقد از این کشور به مقصد تهران را تایید کرده‌اند.

ایران خواستار برداشت این پول از حساب‌های دولتی خود در بانک «تجارتی ایران و اروپا» در شهر ‌هامبورگ آلمان است. از قرار به‌دلیل تحریم‌های مالی یک‌جانبه آمریکا، دولت ایران خواستار برداشت این مبلغ و انتقال آن به‌صورت نقد و با هواپیما به داخل کشور است. ایران گفته است که این مبلغ را برای تامین ارز سفرهای خارجی شهروندان ایرانی نیاز دارد که به‌دلیل تحریم‌های آمریکا نمی‌توانند از کارت‌های اعتباری خود در خارج از کشور استفاده کنند. حساب بانک «تجارتی ایران و اروپا» توسط بانک مرکزی آلمان اداره می‌شود. برداشت ۳۰۰ میلیون یورو از حساب‌های ایران در این بانک باید توسط سازمان نظارت بر فعالیت‌های مالی آلمان تصویب شود. نوع درخواست ارائه شده از سوی دولت آلمان برای بررسی درخواست ایران در سازمان نظارت برفعالیت‌های مالی، به درخواست «بررسی انگیزه» منوط است. به گفته سخنگوی مطبوعاتی این سازمان این نوع درخواست برای دریافت «اطلاعات کافی و روشن در مورد روند انجام یک معامله» مطرح می‌شود.

گفته می‌شود در مذاکرات فنی قرار شده این مسائل بحث و بررسی شود. هرچند که طرف اروپایی در مذاکرات شفاهی وعده‌های زیادی داده، اما اذعان کرده به‌واسطه برخی مصلحت‌ها و ملاحظات سیاسی امکان مکتوب شدن آنها وجود ندارد. برخی ناظران می‌گویند رفتارهای ترامپ، ریسک همکاری‌ها را تا حدود زیادی بالا برده که طرف اروپایی نگران تحریم برخی موسسات خود از سوی ایالات‌متحده است. در همین ارتباط حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در گفت‌وگو با «الف»، در مورد بسته پیشنهادی اروپایی‌ها و بسنده کردن آنها به کلیات ابراز کرد: «بیانیه‌ای که اروپایی‌‌ها مطرح کردند، همان‌طور که آقای روحانی هم گفتند بسیار مایوس‌کننده و ناامیدکننده بود. اما اگر بخواهیم به‌صورت جزئی به این بیانیه اروپایی‌ها بپردازیم آنها در مورد خرید نفت ایران و تبادل بانکی موضوعاتی را مطرح کردند که زمان‌بندی و مصادیق این پیشنهادات به ایران مشخص نیست. به‌طور مثال اینکه بعد از تحریم‌های آمریکا آنها قرار است دقیقا از چه زمانی و کدام مصادیقی که مطرح کرده‌اند را عملیاتی کنند؛ یعنی قرار است دقیقا در مورد خرید مقدار نفت و گاز از ایران چه اقداماتی را انجام دهند.»

رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی تاکید کرد: «متاسفانه اروپایی‌ها باید برای بسته پیشنهادی خود ضرب‌الاجل‌هایی را تعیین می‌کردند که چنین اقدامی را انجام نداده‌اند و همین موضوع از نظر ایران مایوس‌کننده است چراکه انتظار می‌رفت اروپا با شفافیت بسته نهایی خود را ارائه دهد.» او تاکید کرد: «اروپا باید جزئیات بیانیه خود را تا قبل از اعمال تحریم‌های آمریکا علیه ایران نهایی کند و با زمان بازی نکند. اروپایی‌ها با ارسال این بیانیه کلی به ایران به‌دنبال خرید فرصت و زمان هستند تا بتوانند زمان را به نفع خود نگه دارند، بنابراین انتظار ایران از بسته پیشنهادی داشتن اقدامات عملی مبتنی بر زمان‌بندی مشخص است.»//دنیای اقتصاد

++

تکمیلی دوم مرداد97
>>سیدعلی خرم سفیر سابق ایران در اتحادیه اروپا: اروپا حاضر به دادن تضمین است اما ...
سیدعلی خرم سفیر سابق ایران در اتحادیه اروپا در گفت‌وگو با خبرآنلاین به بررسی بسته پیشنهادی اروپایی‌ها به ایران پرداخته است. خرم می‌گوید، طرح مسئلۀ تنگه هرمز آسیا را نگران کرد.

بسته پیشنهادی اروپایی ها برای منتفع کردن ایران از مزایای اقتصادی برجام و تشویق ایران به ماندن در برجام، ارائه شد اما مقامات ایرانی آنرا با انتظارات خود منطبق ندانسته و آنرا نیازمند بررسی قلمداد کردند. ایران از زمان خروج امریکا از برجام اعلام کرد شرط ادامه برجام از سوی ایران، تضمین اروپایی ها در رابطه با فروش نفت و برگشت پول آن و سرمایه گذاری شرکتهای اروپایی است. بسته ارائه شده شامل چه مواردی بوده است و چه بازبینی هایی را نیاز دارد؟ ایران می تواند آنرا مبنای ادامه همکاری خود با اروپایی ها قرار دهد؟ در این باره با سید علی خرم سفیر سابق ایران در اتحادیه اروپا گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید:

آقای خرم در مورد بسته پیشنهادی اروپایی ها به ایران در حال حاضر چه اختلافی بین ایران و اروپا وجود دارد؟ چرا مقامات ایرانی از طرح اروپایی ها اعلام رضایت نداشتند؟

 
آن چیزی که اتحادیه اروپا ارائه کرد و به عبارتی اسنادش را حتی به بحث گذاشت و مطرح کرد، شاید حدود 10 مورد بود که چهار، پنج محور اصلی را شامل می شود. یکی بحث این بود که نفت ایران را در صورتی که اگر ما با اتحادیه اروپا توافق کنیم، آن موقع اتحادیه اروپا بیاید و یک میلیون بشکه نفت در روز را از ایران بخرد و این مسئله را تضمین کند؛ حالا یا خودش آنرا استفاده کند یا بفروشد به افراد ثالث.

اینکه توافق کند یعنی چه؟
یعنی این‌که در حال حاضر هنوز توافقی در این باره نشده است ؛ یعنی یک روزی ایران باید برود و بنشیند مذاکره کند، توافق کند، هر وقت توافق کرد، این حرف‌ها برای بعد از آن است؛ نه این‌که همینطور ما فکر کنیم ما هر برنامه ای داشته باشیم پیش می بریم و آن‌ها هم وظیفه‌شان است این تضمین را بکنند. نه؛ یعنی آن چیزی که اتحادیه اروپا می‌گوید این است که در صورتی که ما با ایران توافق کنیم، این‌ برنامه شکل خواهد گرفت.

 
حاضرند اگر توافق شود، یک میلیون بشکه را بخرند و پولش را بدهند؟
بله؛ این چیزی بود که قبل از حوادثی که در رابطه با دستگیری چند نفر منسوب به ایران به جرم اختلال در همایش منافقین پیش آمد، مطرح کردند، شاید امروز نظر دیگری داشته باشند، شاید مشکل دیگری باشد، آن را دیگر من نمی‌دانم. یکی دیگر از تضمین ها این بود که یا بانک مستقلی بگذارند فقط برای ارتباط بانک مرکزی‌های کشورهای اتحادیه اروپا با مرکزی ایران که این مصون از هرگونه تعرض آمریکا باشد. سوم این‌که از کمسیون اقتصادی اروپا خواست در صورت توافق اتحادیه اروپا با ایران، کمیته اقتصادی اروپا و اعضایش توصیه کند و به‌طور جد بخواهد که آن‌ها مبلغی را به بانک مرکزی ایران منتقل کنند. مثلا هر کدام چند صد میلیون دلار، و توضیحش هم این بود که چون اقتصاد ایران در تنگنا قرار گرفته، ما این پول را زودتر بصورت داوطلبانه منتقل کنیم تا اقتصاد ایران از تنگنا در بیاید، آن موقع ایران شروع کند به صادرات و تجارت با کشورهای اروپایی یا هر کشوری که رابطه اقتصادی - تجاری داشته، بعدا این‌ها را سر به سر کند و برگرداند. جالب این‌جا بود که اتحادیه اروپا گفت قبل از این‌که تحریم‌ها شکل گیرد و این‌ها را نتوانند منتقل کنند، این‌ پولها را منتقل کنند.

 
این‌ها پول‌های خود ایران است؟
نخیر، پول خود اروپایی هاست. ربطی به پول ایران ندارد. آن‌ها به‌عنوان همدردی با ایران بیایند، هر کدام از اعضای کمیسیون اقتصادی اروپا هم مبلغی را به بانک مرکزی ایران منتقل کنند تا این‌که اقتصاد ایران از تنگنا در بیاید. این دلیلی بود که اتحادیه اروپا آورد.

 
این عنوان سرمایه‌گذاری ایران را داشت؟
نه، برای این بود که این پول نزد ایران باشد و ایران بعدها ، مثلا شش ماه دیگر، هشت ماه دیگر که در تنگنا افتاد و مورد تحریم واقع شد، بتواند کالایش را به آن کشور صادر کند و دیگر نخواهند نقل و انتقال پولی بدهند.

تضمین چهارم هم سرمایه‌گذاری بود که اتحادیه اروپا گفت تا 10 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری برای شرکت‌های اروپایی یا شرکت های ایرانی که در ایران سرمایه‌گذاری کنند، اختصاص خواهد داد، یعنی حمایت می‌کند و اختصاص می‌دهد. این معنایش این بود که خیلی از شرکت‌های ایرانی که به عبارتی مایل بودند در ایران سرمایه‌گذاری کنند، می‌توانستند شامل حال ایشان شود و از این بتوانند استفاده کنند.

و پنجم هم بحث حمایت اتحادیه اروپا از شرکت‌های کوچک و متوسط است. به هر جهت آن موقع اتحادیه اروپا این‌ها را قبل از داستان اتریش و آن داستان ارتباط با دو نفر در بلژیک و آن داستان‌هایی که در گردهمایی منافقین بود، مطرح شده بود. برخی کشورهای اتحادیه اروپا اتریش، آلمان، بلژیک، هلند احساس کردند که دوباره امنیت اروپا به خطر افتاده و همان واقعه میکونوس را به یاد آوردند. از این طرف هم آقای دکتر روحانی داستان تنگه هرمز را مطرح کرد. چینی‌ها این دفعه مبتکر این شدند که نه، این بسته پیشنهادی ارائه نشود. روس‌ها از آن حمایت کردند و اتحادیه اروپا سومین گروه بود که نظر به این داد. بنابراین بسته همان جا ناکام شد و موکول کردند به این‌که در آبان‌ماه ارائه شود. روی این خاطر می‌خواهم بگویم که آن چیزهایی که آن‌ها مطرح کردند و در سطح اروپا پخش شد و در میان شرکت‌ها رد و بدل شد، موارد بسیار کمک‌دهنده‌ای به ایران بود، ولی این مستلزم یک توافق بین ایران و اروپا بود، وگرنه همین‌طوری که آن‌ها محض رضای خدا نمی‌آیند این کارها را بکنند.
 

به نظرتان آن‌ها صبر می‌کنند تا آن موعد تحریم ها برسد، تا آن موقع ایران در موضع ضعف باشد تا بتوانند راحت‌تر بسته کم‌هزینه‌تری ارائه دهند؟
نه، اگر می‌خواستند این باشد که همان موقع هم ارائه نمی‌دادند، چرا پس ارائه دادند؟ نه،‌ بحث این نیست، یعنی اصلا ما مدام عینک بدبینی به چشممان می‌زنیم. این‌که آن‌ها می‌خواهند در مقابل آمریکا یک سدی را به وجود بیاورند و این سد هم که از ایران حمایت کنند، هزینه کنند و همه این‌ها است. منتها این به این معنا نیست که ملاحظاتی نداشته باشند. آن‌ها انتظار دارند که ایران هم ملاحظات آن‌ها را هم رعایت کنند؛ حالا یا در مورد نقش منطقه‌ای است، در مورد حقوق بشر است یا در مورد هر موضوع دیگری که هست، آن‌ها هم یک ملاحظاتی دارند. فرانسه ملاحظه دارد، آلمان دارد، بنابراین می‌بایستی ایران می‌رفت ملاحظات آن‌ها را گوش می‌کرد، با آن‌ها توافق می‌کرد و بعد آن‌ها حاضر بودند که آنطور که خودشان گفتند، این موارد را در اختیار ایران قرار دهند.

 
منتها آن موقع ایران انقدر شاید مغرور شد که گفت نه، ما می‌رویم به سمت روسیه. خب رفتند و هنوز آقای دکتر ولایتی برنگشته بود که، وزیر انرژی روسیه حرف آقای ولایتی را مبنی بر سرمایه‌گذاری ۵۰ میلیاردی در صنعت نفت تکذیب کرد. آن موقع موقعیت مناسبی بود برای این‌که ایران آن را می‌گرفت، و تضمینها شکل می گرفت و بعد می‌رفت سراغ روسیه و از چین هم می‌توانست، کمک بگیرد. آقای دکتر روحانی به این توجه نداشت که شما وقتی می‌گویی تنگه هرمز را مطرح میکنید، یعنی چین، ژاپن، کره جنوبی، هند و حالا بگذریم از آمریکا که خودش صادرکننده نفت هست، چیزی نمی‌خواهد از تنگه هرمز ببرد، ولی این کشورهای آسیایی بودند که ما آن‌ها را در این باره نگران کردیم و به همین خاطر هم چینی‌ها اولین کشوری بودند که در گروه ۱+۴ گفتند دست نگه دارید.

گفته شد که موضوع دستیگری چند نفر در بلژیک و آلمان نوعی پاپوش برای ایران بوده است. این مسئله روی روابط با اروپایی ها تاثیرگذار بود؟
بله، من و شما هم فرضمان همین است، ولی به هر صورت این را باید در صحنه عمل بتوانیم اثبات کنیم. ولی تاثیرش را به هر حال داشته است. همین دیروز بود که موساد اعلام کرد که اطلاعات تماس‌های دیپلمات ایرانی در آلمان با دو نفر دستیگر شده، ردیابی آن‌ها و همه این‌ها را موساد در اختیار دولت آلمان و اتریش قرار داده بود. پس نشان می‌دهد که ما خیلی زیر ذره‌بین هستیم؛ هر حرکت کوچکی رصد می شود. در نتیجه در موقعی که خودمان در شرایط ناجوری هستیم، برخی از حرکات مشکوک می‌تواند توسط دیگران علیه ما به کار گرفته شود، ایران‌هراسی راه بیفتد و هزار و یک داستان دیگری که آن‌ها بتوانند در کارشان موفق شوند.