همه چیز درباره FATF؛ چرا FATF مهم است؟ فرق FATF با کنوانسیون پالرمو چیست؟ درچه صورتی کشورها در لیست سیاه FATF قرار میگیرند؟ مهلت ایران برای تصویب FATF چقدر است؟//12شهریور97

+
تکمیلی: صحت‌سنجی فوبیای FATF در ایران//20مهر97
ظرف چند روز آینده، آخرین لوایح مربوط به مبارزه با تامین مالی تروریسم، در مجلس خبرگان تعیین تکلیف خواهد شد. آخرین لایحه‌ای که باید از مجلس خبرگان عبور کند، پیوستن به کنوانسیون تامین مالی تروریسم(CFT) است. پیوستن به این کنوانسیون، یکی از شروط خروج کامل ایران از فهرست سیاه گروه ویژه است.

صحت‌سنجی فوبیای FATF
اما با وجود پشت سر گذاشتن گام‌های متعدد و نزدیک شدن به نشست آینده FATF همچنان ابهامات و انتقاداتی پیرامون این لوایح در کشور وجود دارد و الزام پیوستن این گروه در هنگام تشدید تحریم‌ها، بر همگان مسجل نشده. اما سردسته‌های اصلی ابهامات باقیمانده چیست که همچنان بر طبل مخالفت با پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی کوبیده می‌شود و اتخاذ سیاست درست و منطقی از سوی دولت و مجلس را پرهزینه می‌کند؟ ابهامات و انتقادات موجود را می‌توان به دسته‌های کلی تقسیم کرد و صحت آنها را سنجید.

شائبه رفتار سیاسی
یکی از پرتکرارترین موانع در راه پیوستن به گروه ویژه اقدام مالی، انگ رفتار سیاسی به این گروه بوده. در درجه اول منتقدان می‌گویند تنها دو کشور ایران و کره شمالی که روابط سیاسی سیاهی با آمریکا دارند، در لیست سیاه این گروه قرار گرفته‌اند. یا اینکه گفته می‌شود بسیاری از کشورهای جهان از نظر فنی و قانونی از ایران عقب‌تر هستند؛ ولی در فهرست سیاه این گروه قرار نگرفته‌اند. این در حالیست که برای خروج از لیست سیاه، تنها کافی است هر کشور مقررات مربوط به مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم را مورد تصویب قرار داده باشد. این گام اولی است که کشورها را در خروج از لیست سیاه یاری می‌کند. ممکن است کشورهایی وجود داشته باشند که از نظر فنی و قانونی، از ایران عقب‌تر باشند؛ اما این کشورها نیز رویه‌های لازم گروه ویژه را طی کرده‌اند و حداقل در ظاهر، قوانینی را به تصویب رسانده‌اند که توصیه‌های FATF در آنها لحاظ شده.
اینکه در گروه‌های بین‌المللی لابی‌های سیاسی می‌توانند کارساز شوند، نمی‌توان تردید کرد. کمااینکه همواره عربستان، رژیم صهیونیستی و ایالات متحده در اجلاس FATF تمام سعی خود را کرده‌اند که ایران را از وضعیت تعلیق خارج کنند و به لیست سیاه بازگردانند. هر چند منتقدان داخلی، شائبه سیاسی را به شکل وارونه‌ای تعبیر می‌کنند و معتقدند که آمریکا خواهان پیوستن ایران به FATF است؛ در حالی که علنا سناتورهای آمریکایی همواره از وزارت خزانه‌داری این کشور خواسته‌اند که ورود دوباره ایران به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی را هموار کند. اما این حرکات سیاسی نیز باید در ظاهر توجیه فنی داشته باشند، کشورهای معاند ایران نمی‌توانند بدون توجیه فنی به دیگر اعضای گروه ویژه، دیکته کنند که ایران باید به لیست سیاه بازگردد. علاوه بر اینها، نگاهی به گذشته عملکرد گروه ویژه اقدام مالی نشان می‌دهد که کشورهای دوست آمریکا نیز در فهرست سیاه قرار گرفته‌اند.
لیست سیاه یا blacklist گروه ویژه اقدام مالی برای اولین بار در سال ۲۰۰۰ پدید آمد. در اولین فهرست لیست سیاه، نام رژیم اشغالگر قدس، روسیه و لبنان وجود داشت؛ درحالی‌که نامی از کشور ما نبوده است. همین لیست نشان می‌دهد که تا زمانیکه بهانه‌ای وجود نداشته باشد، لابی‌های سیاسی نمی‌توانند علیه کشور ما فعال شوند. بنابراین نباید و نمی‌توان تمام تصمیمات گروهی را که حدود۲۰۰ کشور دنیا عضو آن هستند، انگ سیاسی زد. اساسا این سوال وجود دارد که چطور مخالفان سیاسی دیگر آمریکا، همچون سوریه، روسیه و چین این شائبه‌های سیاسی را نمی‌بینند و بر اساس آن تصمیم به خروج از FATF نمی‌گیرند؟ پاسخ روشن است، با این اقدام به مخالف سیاسی خود پاس گل می‌دهند و دست او را در اتخاذ سیاست‌های خصمانه بازتر می‌گذارند.  در نتیجه در درجه اول باید کاستی‌های قانونی و فنی رفع شود تا بهانه‌ای برای لابی‌گران سیاسی وجود نداشته باشد. این دقیقا همان خط مشی‌است که کشورهای چون روسیه و چین پی گرفته‌اند و عملا دست مخالفان را برای بازی سیاسی در موضوع FATFخالی گذاشته‌اند. چرا که FATF با توجه به مقبولیت بین‌المللی که یافته به نوعی مکانیزم خود تحریمی را برای کشورهایی که توجه به آن نکنند، به‌طور اتوماتیک فعال خواهد کرد.

رویکرد دستوری FATF
نقد دیگری که در رابطه با پیوستن به FATF نقل می‌شود، این است که نقش گروه ویژه اقدام مالی فراتر از استانداردسازی و مشاوره است. به عقیده منتقدان این نهاد بین‌الدولی به شدت میزان اجرای استانداردها در کشورهای منتخب را رصد می‌کند و هر کشور را پیرامون هر توصیه، در سطوح مختلف رده‌بندی می‌کند. اما این رده‌بندی اثر عملیاتی هم دارد؟ پاسخ منفی است. FATF هیچ مقام اجرایی ندارد که کشورها را مجاب به کاری کند. اما اگر حدود۲۰۰ کشور سعی می‌کنند نظر مثبت این گروه را جلب کنند، دلیل آن، اجماع دنیا بر سر این نهاد است. در واقع تنها قدرت FATF در مقام اجرا، مقبولیت آن در جامعه بین‌المللی است و این مقبولیت موجب شده تا اگر کشوری در لیست سیاه این نهاد قرار گیرد، مورد قبول جامعه بین‌المللی نباشد. همین عامل هم کشورهایی همچون روسیه را مجاب کرده تا به‌رغم رویکردهای سیاسی مخالف با آمریکا، به این گروه بین‌الدولی بپیوندند. کشورهایی مثل روسیه و کوبا و حتی عراق و سوریه با هوشمندی توانستند این بهانه را از دست مخالفان خود به‌ویژه در دولت آمریکا بگیرند. در حال حاضر برای مثال روسیه خود یکی از بازیگران موثر در جلسات و سازوکارهای این نهاد است. روسیه نقش کلیدی در گروه منطقه‌‌ای اوراسیا دارد. در تیرماه گذشته عراق از فهرست تحت نظارت این نهاد خارج شد. سوریه هم در آستانه خروج از این فهرست قرار دارد.

اشتراک اطلاعات با دیگر کشورها بدون هیچ شرطی
یکی از پرمخاطب‌ترین نقدهایی که به FATF وارد می‌شود، وادار کردن کشورهای عضو در به اشتراک گذاشتن اطلاعات مالی شخصیت‌های حقوقی و حقیقی با دیگر کشورها است. اما این ادعا تا چه حد با واقعیت تناسب دارد؟ میزان همکاری‌ها در FATF، همچون همکاری‌هایی است که ادارات پلیس کشورها با یکدیگر انجام می‌دهند. مثلا کشورها عضو می‌توانند از هم انتظار داشته باشند تا اموال عاید از پولشویی در کشور دیگر، ضبط و توقیف شود. یا مثلا FATF از کشورها انتظار دارد که اگر به دلیل ملیت شخص مجرم، امکان استرداد وجود ندارد، حداقل پرونده مجرم به اشتراک گذاشته شود. این اشتراک پرونده عمدتا باید بین دولت‌های دوست و همکار انجام گیرد، مثلا احتمالا عربستان و کانادا نمی‌توانند همکاری اطلاعاتی در زمینه پروند‌ه‌های پولشویی و تامین مالی تروریسم داشته باشند. در ضمن این تبادل اطلاعات، درخواستی است که از سمت یک کشور به کشور دیگر داده می‌شود و کشور مقصد می‌تواند این درخواست را رد کند. در حالتی که درخواست همکاری اطلاعاتی از سوی یک کشور رد شود، نهایتش این است که در یک زمینه خاص، نمره آن کشور چندان قابل قبول نباشد. باید توجه کرد که هیچ کشوری در دنیا وجود ندارد که تمام توصیه‌های گروه ویژه اقدام مالی را مو به مو انجام داده باشد و حتما هر کشوری، در برخی توصیه‌ها نمره مورد قبولی نگرفته است. در نتیجه هیچ الزامی وجود ندارد که در هنگامی منافع کشور در خطر باشد، به تمامی درخواست‌ها، بی‌قید و شرط پاسخ مثبت داد.//دنیای اقتصاد

+

از پیشخوان رسانه ها - ایران فقط ۴۰ روز برای تصویب لوایح FATF فرصت دارد، این بار ممکن است چین و روسیه هم به تحریم‌ها بپیوندند...
میدل ایست آی نوشت: جایی نه چندان دور از برج ایفل در پاریس، مقر اصلی سازمان OECD با حضور ۳۶ کشور تشکیل شده؛ سازمانی قدرتمند و موثر، اما کمترشناخته شده.
در ادامه این گزارش آمده: سازمان بین دولتی FATF سال ۱۹۸۹ توسط اعضای گروه G۷ و برای مبارزه با پولشویی تشکیل شد. این سازمان در حال حاضر تلاش می‌کند بستری فراهم کند که دولت‌ها از پولشویی و کمک مالی به تروریسم فاصله بگیرند و بتوانند این فعالیت‌ها را کنترل کنند.
در مسیر زمان فعالیت‌های این گروه گسترده‌تر شد و در نتیجه در سال ۲۰۱۲ مقابله با تأمین مالی فعالیت‌های اشاعه‌ای نیز به مأموریت این گروه اضافه شد و در همین سال آخرین ویرایش توصیه‌های خود را برای مقابله با جرایم مالی (تأمین مالی تروریسم، تأمین مالی فعالیت‌های اشاعه‌ای، پولشویی و …) منتشر کرد. عنوان این توصیه‌نامه «استانداردهای بین‌المللی در مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم و اشاعه‌گری» است.

این گروه میزان پیشرفت کشورهای عضو در زمینه پیاده‌سازی توصیه‌های این گروه را رصد می‌کند. همچنین پیشرفت تصویب و اجرای توصیه‌های گروه در سطح جهان را نیز نظارت می‌کند. بر اساس همین رصد و نظارت گروه کاری اقدام مالی کشورها را به سه دسته تقسیم کرده است. یک دسته کشورهایی هستند که از نظر این گروه کاملاً بر توصیه‌های این گروه منطبق بوده و آنها را اجرا کرده‌اند. این گروه بیشتر کشورهای توسعه یافته هستند. گروه دوم کشورهایی هستند که در حال پیشرفت و تطبیق با استانداردهای مشخص شده هستند. دسته آخر کشورهایی هستند که همکاری با این گروه نداشتند و لذا از نظر گروه کشورهای دارای خطر پولشویی و تأمین مالی تروریسم هستند. این دسته خود به دو دسته تقسیم می‌شوند. یک دسته کشورهایی که علیه آنها «اقدام متقابل» انجام نمی‌شود. دسته دیگر آنهایی هستند که علاوه بر بودن در لیست سیاه علیه‌شان اقدام متقابل نیز صورت می‌گیرد

توصیه‌های FATF
براساس اعلام این سازمان در حال حاضر ۱۹۸ حوزه قضایی بالاترین سطوح توصیه‌های FATF را اجرا می‌کنند. انطباق فعالیت‌های یک کشور با توصیه‌های FATF در راه مبارزه با پولشویی و کمک به تروریسم توسط خود این سازمان، بانک جهان یا صندوق بین‌المللی پول بررسی می‌شود.

درباره این سازمان ۳ نکته بسیار حائز اهمیت وجود دارد.

اول - در توصیه شماره ۲۹ (از مجموع ۴۰ توصیه)، به اعضا توصیه شده یک واحد مستقل اطلاعات مالی تاسیس کنند. این واحد وظیفه دارد اطلاعات مربوط به مسائل پولشویی و کمک مالی به تروریسم را جمع آوری و بررسی کند. این واحد باید نتایج این بررسی‌ها را منتشر کند.

در ادامه این توصیه آمده " این واحد باید امکان دسترسی به داده‌های فعلی شامل اطلاعات مالی، اداری و قانون گذاری را داشته باشد تا بتواند درست کار کند. این واحد همچنین باید امکان همکاری مستقل با واحد‌های همتای خود در دیگر کشور‌ها را هم داشته باشد. "

دوم – جلسه عمومی مجمع تصمیم‌گیری FATF در سال سه بار تشکیل جلسه می‌دهد. جلسه عمومی بعدی این مجمع اکتبر آینده تشکیل می‌شود.

سوم – ۲۹ ژوئن سال ۲۰۱۸ FATF در بیانیه‌ای اعلام کرد دو کشور در موقعیت ریسک قرار گرفته‌اند: جمهوری خلق کره و ایران.

آخرین مهلت برای ایران
ایران تا اکتبر فرصت دارد ۹ اقدامی که هنوز آن‌ها را کامل نکرده انجام دهد در غیر این صورت در لیست سیاه قرار می‌گرد و شامل اقدام متقابل می‌شود. اقدام متقابل این سازمان عملکردی مشابه تحریم‌های بین‌المللی دارد با این تفاوت که این سازمان قدرت تحمیل تحریم ندارد.

لیست خاکستری
یکی از اقدام‌هایی که به آن‌ها اشاره شد تصویب و پیاده سازی «پالرمو» است. این کنوانسیون سال ۲۰۰۰ برای مقابله مالی با جرائم سازمان یافته آماده امضا شده است. برای تکمیل این اقدام و خارج شدن ایران از لیست خاکستری، دولت ایران ۴ لایحه تقدیم به مجلس این کشور کرد. دو لایحه از این ۴ لایحه که مرتبط با مبارزه با پولشویی و تایید کنواسیون پالرمو هستند، هنوز بلاتکلیف هستند. جنگ شدیدی بین دولت و مخالفان محافظه کارش (دولت در سایه) درباره تغییرات مالی که FATF درخواست کرده در جریان است.

چرا مخالفان تغیرات مورد نظر FATF اینقدر عصبی مخالفت می‌کنند؟

واحد مستقل مالی که بتواند داده‌های اطلاعاتی مختلف را بررسی کند و برای اتخاذ تصمیم درباره نتایج بررسی این داده‌ها قدرت داشته باشد و در عین حال بتواند درخواست اطلاعات مالی طبقه بندی شده داشته باشد در ایران بی سابقه است. این واحد از هیچ مقامی دستور نمی‌گیرد و براساس قوانین FATF باید به بیشترین حد ممکن از اطلاعات مالی دسترسی داشته باشد. چنینی واحدی که بتواند این اطلاعات را با واحد‌های مشابه در کشور‌های دیگر به اشتراک بگذارد برای مخالفان قابل پذیرش نیست.

ایران در لیست سیاه قرار می‌گیرد؟
در موضوع تحریم‌های آمریکا اروپا، روسیه و چین مقابل فشار‌های آمریکا مقاومت می‌کنند. در موضوع FATF، اما در صورتی که ایران وارد لیست سیاه شود نه تنها کشور‌های غربی بلکه روسیه و چین هم تجارت با ایران را متوقف خواهند کرد.

آن طور که ابوالفضل موسوی نماینده مجلس ایران اعلام کرده، تیم مذاکره کننده ایران که در حال مذاکره با آمریکا برای مقابله با تحریم‌های آمریکا است، به روشنی به پارلمان این کشور اطلاع داده اگر می‌خواهند مذاکرات با اروپا موفق باشد باید ۴ لایحه را تصویب کنند.

هنوز مشخص نیست ایران تغییرات مورد نظر FATF را می‌پذیرد یا خیر؛ اما کاملا مشخص است که این کشور برای فرار از قرار گرفتن در لیست سیاه FATF باید در کمتر از ۴۰ روز تکلیف را مشخص کند.//منبع: انتخاب/ میدل ایست آی 11شهربور97