بررسی تحلیلی >>> آیا دوره سوم رونق بورس نزدیک است؟ / 17 اسفند 93


بررسی پنج ساله شاخص کل بورس تهران (تپیکس) و سیکل‌های رکود و رونق آن در این مدت نشان می‌دهد این بازار بعد از طی دو دوره رونق و دو دوره رکود در این بازه زمانی، آماده است تا دوره رونق سوم خود را آغاز کند. براساس این بررسی و با مقایسه‌ میزان 17 ماهه دوره رکود قبلی با میزان 14 ماهه‌ای که از شروع دوره رکود جاری گذشته است، می‌توان به‌طور محافظه‌کارانه‌ای پیش‌بینی کرد که در بهار سال 94 بازار به روند کاهشی خود پایان دهد و دوره رشد تازه‌ای را آغاز کند. به این پیش‌بینی باید علائمی همچون افزایش حجم معاملات، رشد تعداد دفعات معاملات و نزدیک شدن قیمت سهم‌های پیشرو به سطوح حمایتی مهم را افزود که می‌توانند نشانه‌هایی دال بر پایان قریب‌الوقوع دوره‌ افول شاخص بورس باشند.


مقایسه میان بازدهی بورس‌ تهران و چهار بورس مطرح دنیا نشان می‌دهد به رغم نزول شدید شاخص بورس تهران در ماه‌های اخیر، این بازار در بازه‌ 5 سال اخیر همچنان پربازده‌ترین بورس میان بورس‌های مقایسه شده است. با در نظر گرفتن افق سرمایه‌گذاری یک ساله، بورس تهران با متوسط 3/ 53درصد بازدهی بالاتر از شاخص S&P 500 آمریکا، DAX آلمان، FTSE انگلستان و شاخص بورس دبی (DFM) قرار دارد. در میان شاخص این بورس‌ها، بورس دبی با کمترین متوسط بازدهی سالانه و با عدد منفی 9/ 11 درصد در اغلب مواقع باعث زیان‌دهی به سرمایه‌گذاران در بازه‌ سال‌های 2009 تا ابتدای ماه مارس 2015 شده است. حتی با در نظر گرفتن افق سرمایه‌گذاری سه‌ماهه یا یکماهه نیز بورس تهران در مقایسه با بورس‌های مورد اشاره بهترین بازار برای سرمایه‌گذاری بوده است. بازدهی 7/ 62درصدی به‌طور متوسط سه ماهه و بازدهی 6/ 44درصدی به‌طور متوسط ماهانه در حالی برای بورس تهران به‌دست آمده است که بهترین شاخص پس از آن شاخص بورس دبی است که متوسط بازدهی سه ماهه و یکماهه‌ این شاخص به ترتیب 7/ 22 و 2/ 22درصد است که برتری قابل ملاحظه‌ بورس تهران نسبت به همتای اماراتی خود را از نظر بازدهی نشان می‌دهد.


 دامنه نوسان زیاد بازدهی بورس تهران
با وجود سودآوری میانگین بالای بورس تهران، موضوع قابل تامل آن است که در بازه‌ مورد مطالعه‌، بورس تهران دامنه سود 5/ 161 درصدی و زیان 6/ 25 درصدی را تجربه کرده است. این دامنه‌ 187 واحد درصدی را می‌توان رکوردی در میان بورس‌های دنیا دانست؛ چرا‌که حتی در بورس پر‌نوسانی مانند بورس دبی نیز فاصله بیشترین و کمترین بازدهی در مدت مورد بحث به 108 درصد می‌رسد. از این نظر شاخص S&P 500‌ آمریکا و فوتسی انگلستان در سطوحی بسیار پایین‌تر قرار دارند و به ترتیب با 5/ 42 و 5/ 38 درصد در فاصله بین حداکثر و حداقل بازدهی، نوسان کرده‌اند. این فاصله‌ زیاد میان حداقل و حداکثر بازدهی بورس تهران نشان می‌دهد با اینکه بازدهی متوسط سالانه این بورس به‌طور قابل ملاحظه‌ای بالا بوده است، اما در این مدت ریسک زیادی نیز متوجه سرمایه‌گذاران در این بازار شده است. در حالی که ریسک سرمایه‌گذاری سالانه روی شاخص S&P 500‌ آمریکا، DAX آلمان، FTSE انگلیس و بورس دبی به ترتیب 5/ 8، 20، 5/ 7 و 2/ 26 درصد بوده است، این میزان برای بورس تهران 7/ 42 درصد است که حاکی از ریسک و انحراف زیاد بازدهی از میزان میانگین در طول 5 سال مورد مطالعه است.
 

 آغاز قریب‌الوقوع دوره‌ رونق سوم بورس
مطالعه روند حرکت شاخص بورس تهران از پنج سال گذشته تاکنون که می‌تواند بازتابی از بازدهی این بازار در این مدت باشد، نشان می‌دهد بورس تهران به‌طور مشخص دو دوره‌ رونق و دو دوره‌ افول را ثبت کرده است. دوره رونق اول بورس در اردیبهشت ماه سال 90 به پایان رسیده و بورس دوره‌ رکودی به مدت حدود 17 ماه را تا شهریور سال 91 سپری کرده است. با افزایش قیمت ارز و تعدیل پیش‌بینی سودآوری عمده‌ شرکت‌های بورسی از جمله پتروشیمی‌ها که درآمد آنها متناسب با قیمت دلار تغییر می‌کند، دوره‌ رونق دوم بورس آغاز شد و با روی کارآمدن دولت یازدهم این روند تا اوایل زمستان سال 92 ادامه یافت. اما از دی ماه سال گذشته و با فروکش کردن روند افزایشی تورم و قیمت ارز و نیز با در پیش گرفتن سیاست‌های انضباطی- انقباضی دولت، روند افول شاخص بورس و به تبع آن کاهش بازدهی متوسط سالانه آن آغاز شده که در آخرین روزهای منتهی به نگارش این گزارش، بازدهی سالانه بورس تهران به مرز منفی 20 درصد رسیده است. با وجود این، گذشت 14 ماه از آغاز دوره رکود بورس و مشاهده علائمی چون افزایش حجم معاملات، تعداد دفعات معاملات، نزدیک شدن قیمت سهم‌های پیشرو به سطوح حمایتی مهم می‌تواند نشانه‌هایی باشد که دوره‌ افول شاخص بورس به پایان خود بسیار نزدیک شده است. به‌خصوص، طبق تحلیل‌های فنی، زمان دوره‌های یک بازار (سیکل‌ها) معمولا تکرار می‌شود و بر این اساس و با مقایسه‌ میزان 17 ماهه دوره رکود قبلی با میزان 14ماهه‌ای که از شروع دوره رکود جاری گذشته است، می‌توان به‌طور محافظه‌کارانه‌ای پیش‌بینی داشت که در بهار سال 94 بازار به روند کاهشی خود پایان داده و دوره‌ رشد تازه‌ای را آغاز کند.


 امن‌ترین بورس‌ها
در حالی که هر دوی بورس‌های تهران و شاخص
S&P 500 در 1/ 91 درصد مواقع بازدهی مثبتی را به‌طور سالانه در مدت 5 سال مورد مطالعه تجربه کرده‌اند، این میزان در بهترین حالت میان سه بورس دیگر مورد مقایسه به شاخص داکس آلمان تعلق دارد که در 72 درصد مواقع بازدهی سالانه آن مثبت بوده است. اما نکته‌ای که تا اندازه‌ای بازدهی بورس تهران و شاخص S&P 500‌ را متمایز می‌کند، غیر از موضوع ریسک که پیش‌تر راجع به آن بحث شد، اختلاف این دو در میزان بازده است که بورس تهران هم با افق سالانه و هم با افق سه ماهه، در بیش از 51 درصد اوقات بازدهی بیش از 50 درصد داشته است. این در حالی است که به‌طور سالانه شاخص S&P 500‌ هیچ‌گاه بازدهی بیش از 50 درصد نداشته، و تنها در 9/ 8 درصد اوقات با افق سرمایه‌گذاری 3 ماهه توانسته سودی بیش از 50 درصد نصیب خریدار آن شاخص کند. در مقابل، شاخص S&P 500 در بیش از 3/ 74درصد مواقع سودی بین صفر تا 22 درصد به دست آورده است و از این نظر پایدارترین از لحاظ سوددهی بین شاخص‌های مطالعه شده است. این در حالی است که به‌طور متناظر شاخص بورس تهران تنها حدود 15 درصد اوقات بازدهی صفر تا 22 درصدی داشته است و چنانکه گفته شد در حدود 8/ 51 درصد موارد بازدهی آن بیش از 50 درصد به ثبت رسیده است./همایون فطرس