عصیان اعراب علیه اوباما ... / 22 اردیبهشت 94

سران عربستان، امارات و بحرين در آستانه نشست رئیس‌جمهوری آمریکا با رهبران عرب خلیج فارس در کمپ دیوید اعلام كردند كه در اين نشست شركت نخواهند كرد، موضوعي كه نشان‌دهنده عمق نارضايتي كشورهاي عرب حاشيه خليج فارس از سياست‌هاي منطقه‌اي اوباما است. تحلیلگران معتقدند فقدان یک تضمین امنیتی مکتوب از سوی آمریکا برای دفاع از اعراب در مقابل آنچه قدرت رو به نفوذ ایران پس از توافق هسته‌اي خوانده می‌شود و حمایت نکردن از راهبرد برخی کشورهای عربی در سوریه، دلخوری حاکمان برخی کشورهای عرب را فراهم آورده است.

آسمان سیاست اعراب و آمریکا تیره شده است

غایبان بزرگ ضیافت اوباما

سلمان و سران 3کشور عربی به نشست کمپ دیوید نمی‌روند

 «آسمان کمپ دیوید ابری شده است؟»، «آیا کشورهای عرب دیگر روی آمریکا حساب باز نمی‌کنند؟»، «آیا بین کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و واشنگتن شکاف به‌وجود آمده است؟» اینها پرسش‌هایی هستند که ظرف دو روز در محافل سیاسی مطرح شده است. در حالی که دو روز پیش ملک سلمان اعلام کرده بود که در جلسه مشترک اعراب با باراک اوباما در کمپ دیوید شرکت خواهد کرد، روز گذشته عادال الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی به یکباره اعلام کرد که پادشاه عربستان به‌دلیل نظارت مستقیم بر کمک‌های مردمی به یمن- در بازه زمانی آتش‌بس موقت 5 روزه- در اجلاس کمپ دیوید شرکت نمی‌کند، اما داستان این ماجرا به این هم ختم نشد. از 6 کشوری که قرار بود تا رهبران آنها در استراحتگاه باراک اوباما منزل کنند، چهار کشور دیگر هم اعلام انصراف کردند و به فرستادن نماینده به این اجلاس بسنده کرده‌اند. حالا از بین 6 کشور تنها دو کشور هستند که با رهبران اصلی خود در این اجلاس شرکت خواهند کرد.

به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، رهبران عربستان سعودی، امارات، عمان و بحرین جزو انصرافی‌ها هستند و به فرستادن نمایندگان خود اکتفا خواهند کرد.این روزنامه در تحلیل این عمل اعراب نوشت: از 6 کشور پادشاهی عربی حاشیه خلیج‌فارس، فقط امیران کویت و قطر راسا خود در این جلسات شرکت خواهند کرد.

در حالی که در سی‌ام ماه ژوئن، قرار است نتیجه مذاکرات هسته‌ای بین ایران و 6 کشور غربی به‌طور رسمی اعلام شود، عدم حضور سلمان برای دیدار با اوباما، به‌نوعی مخالفت این کشور با این توافق به حساب می‌آید. این روزنامه می‌نویسد: حالا می‌توان با اطمینان گفت که آسمان روابط بین عربستان و آمریکا، بیش از پیش ابری شده است. مهم‌ترین اختلافی که بین اعراب و آمریکا وجود دارد، موضوع توافق هسته‌ای ایران با کشورهای غربی است. کشورهای عربی می‌گویند که آمریکا برای توافق هسته‌ای با ایران باید تضمین‌های لازم را به آنها بدهد. «جی سولومون»، یادداشت‌نویس روزنامه وال استریت ژورنال در این روزنامه می‌نویسد که اعراب از سیاستی که واشنگتن در قبال تهران و دمشق در پیش گرفته، ناراضی هستند. در شرایطی که برخی از تحلیل‌گران می‌گویند نباید از مریض‌ احوالی رهبران کشورهای عربی به علت فرتوت بودنشان غافل شد، اما برخی می‌گویند که ملک سلمان در دیدار با جان کری در ریاض به صراحت گفته بود که در جلسه شرکت خواهد کرد و عدم حضور وی در این اجلاس، هم‌اینک سوال‌برانگیز شده است.

روزنامه واشنگتن‌پست می‌نویسد: تحلیلگران رفتار پادشاه سعودی در دو رده متفاوت جا می‌گیرند. برخی از آنها می‌گویند عدم حضور پادشاه عربستان در اجلاس کمپ دیوید، نشانه دلسردی عربستان سعودی از ایالات‌متحده نیست، زیرا جان کری در این هفته با ملک سلمان در ریاض دیدار و گفت‌وگو کرده است. برخی دیگر اما می‌گویند، کشورهای عربی به رهبری عربستان سعودی از آمریکا تضمین‌های لازم را برای انعقاد قرار هسته‌ای با تهران خواستار هستند.

در شامگاهی که کری در پاریس به دیدار سلمان رفت او جمله خود را این‌گونه به پایان برده است: «هفته بعد در آمریکا می‌بینمت.»

شواهدی از این دست نشان می‌دهد که کشورهای عربی با آمریکا به مشکل برخورده‌اند. در این شرایط یک مقام به شرط فاش نشدن نامش به نیویورک‌تایمز گفته است که برداشت او این است که پادشاه عربستان احتمالا برای نشان دادن نارضایتی‌اش از دولت آمریکا سفرش را لغو کرده است. رئیس‌جمهوری آمریکا ماه گذشته پس از امضای تفاهم‌نامه لوزان میان ایران و قدرت‌ها، سران کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس را به استراحتگاه ریاست جمهوری در مریلند دعوت کرد. کشورهای عربی با بدبینی به این تفاهم‌نامه می‌نگرند. از دیگر سو خبرگزاری رویترز به نقل از مقام‌های آمریکایی که نامشان ذکر نشده است گزارش داده که هدف از اجلاس کمپ دیوید، ایجاد یک سیستم دفاعی منطقه‌ای برای مقابله با آنچه «تهدید ایران» می‌خوانند، خواهد بود. به گفته آنها آمریکا ممکن است تعهدات امنیتی بیشتری به کشورهای عربی بدهد و تسلیحات تازه در اختیار آنها بگذارد و همراه با این کشورها مانورهای نظامی برگزار کند. رسانه‌های آمریکایی گزارش می‌دهند که مقام‌های کشورهای عرب خلیج‌فارس برای امضای یک پیمان دفاعی به آمریکا فشار می‌آوردند تا در صورت حمله خارجی مورد حمایت آمریکا قرار گیرند. اما گفته می‌شود امضای چنین پیمانی برای آمریکا دشوار خواهد بود. همزمان گفته می‌شود که دولت اوباما هم خواسته‌های خود را در نشست کمپ دیوید خواهد داشت. اوباما گفته است که کشورهای عربی باید به مشکلات داخلی خود هم رسیدگی کنند.

روزنامه واشنگتن‌پست اما می‌نویسد: در بسته‌ای که کشورهای عربی در کمپ دیوید ارائه خواهند کرد، دو موضوع قرارداد هسته‌ای با تهران و موضوع دمشق به تفکیک به باراک اوباما ارائه خواهد شد.

در بسته نخست، کشورهای عربی می‌خواهند که آمریکا تضمین لازم را برای دفاع از کشورهای عربی بدهد. عادل الجبیر، وزیر امور خارجه عربستان سعودی در یادداشتی که در این‌باره نوشته می‌گوید: بسیاری از کارشناسان از سیاستی که آمریکا در برابر ایران در پیش گرفته، احساس ناامنی می‌کنند. عربستان و کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس می‌خواهند در مورد موضع واقعی متحد سنتی خود- آمریکا- کسب اطلاع کنند. در بسته دوم که مربوط به سوریه است، اعراب از آمریکا می‌خواهند که واشنگتن در سوریه بیش از پیش از مخالفان سوری حمایت کند. عادل الجبیر در یادداشتی که برای سایت «پنین‌سولا» نوشته است می‌گوید اعراب می‌خواهند آمریکا در شمال سوریه منطقه امن (Buffer Zone) برای مخالفان سوری ایجاد کند. در صورت ایجاد چنین منطقه‌ای، آمریکا و متحدانش، اجازه نزدیک شدن هواپیماهای سوری را به این منطقه نخواهند داد و جبهه جدیدی از جنگ در سوریه ایجاد خواهد شد.

ولیعهد همان پادشاه است

فردی به نام مجتهد که گفته می‌شود اسرار درون کاخ سلمان را به بیرون درز می‌دهد، در توئیتر خود نوشته که امیر کویت از سلمان خواسته به دلیل فراموشی و زوال عقلی که دارد، در این جلسه شرکت نکند اما کارشناسان می‌گویند موضوع فراتر از این تحلیل‌های ساده‌اندیشانه است.

این دسته از کارشناسان می‌گویند حضور محمد بن‌نایف، ولیعهد نخست عربستان سعودی در واقع نشان‌دهنده این است که وی نفر اول عربستان سعودی است و وی تصمیم‌گیر اصلی ریاض به حساب می‌آید. پیش از این نیز محمد بن‌نایف، راسا در جلساتی که ریاض قرار بوده با واشنگتن داشته باشد، شرکت کرده است. محمد بن‌نایف تاکنون دوبار در سال‌های 2013 و 2014 در دفتر بیضی شکل اوباما حضور به هم رسانده است و در واقع به‌نوعی نماینده اصلی ریاض به‌حساب می‌آید.

با جابه‌جایی‌های صورت گرفته در داخل حکومت عربستان، قدرت محمد بن‌نایف بیش از پیش شده و وی قرار است نارضایتی کشورش را از سیاست‌های واشنگتن به گوش اوباما برساند.

«جان بی‌.آلترمن»، مدیر برنامه‌های مطالعاتی خاورمیانه در مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی ایالات‌متحده می‌گوید: «رفتار باراک اوباما به‌گونه‌ای بوده است که اعراب احساس می‌کنند دیگر آمریکا پشت آنها قرار ندارد، از این‌رو اوباما با دعوت از آنها قصد داشته نشان دهد، آمریکا هنوز به متحدان سنتی خود وفادار است.» به گفته این کارشناس، اعراب اعتقاد دارند باراک اوباما آنها را نمی‌فهمد یا قصد ندارد بفهمد.

اما «ژان فرانسیس سزنچ»، استاد دانشگاه هاپکینز می‌گوید: «عدم حضور سلمان در آمریکا، تنها یک پیام در خود نهفته دارد، اینکه نایف در این کشور همه‌کاره است و قوی‌ترین فرد عربستان سعودی به حساب می‌آید.» سزنچ اعتقاد دارد عدم حضور سلمان در این جلسات، در واقع نشانگر این است که عربستان نفر اصلی خود را به این اجلاس فرستاده است و قصد دارد یک گفت‌وگوی اساسی با آمریکا ترتیب دهد.

در میان کشورهای حاشیه خیلج‌فارس، عربستان بیشترین نگرانی را نسبت به قدرت روزافزون ایران پیدا کرده است. الجبیر نیز در این میان نقش رابط آمریکا و عربستان را دارد و تاکنون با مقامات سنا و برخی از مقامات آمریکایی در مورد ایران رایزنی داشته است.عربستان هنوز از اهداف پنهان خود برای حضور در اجلاس کمپ دیوید اطلاعات چندانی ارائه نداده و روز یکشنبه هم وزیر امور خارجه این کشور گفت که پس از پایان اجلاس، در این مورد با رسانه‌ها گفت‌وگو خواهد کرد. جان کری، وزیر امورخارجه آمریکا هم تاکنون بسیار مبهم صحبت کرده و می‌گوید که آمریکا قرار است تضمین‌ها و تعهدات تازه‌ای را به کشورهای عربی ارائه دهد. او در این‌باره می‌افزاید: «گفت‌وگوهای روز جمعه در واقع درباره یک سری از تعهدات تازه‌ای است که قرار است واشنگتن به اعراب ارائه دهد؛ مواردی فراتر از تعهداتی که واشنگتن سابق بر این داشته است.» / دنیای اقتصاد /