هشت دلیل برای افت بورس >>> بررسی دلایل افت شاخص وكاهش قیمت‌ها در بازار سرمایه / 8 خرداد 94
 

بازار سرمایه به‌عنوان نبض و دماسنج اقتصاد کشور كه شرایط كلی اقتصادی را نشان می‌دهد،  مدتی است حال و روز خوشی ندارد و نبض آن به‌خوبی نمی‌زند،  در این خصوص علت را نباید در یك عامل جست‌وجو كرد؛ چراکه وضعیت این روزهای بازار نتیجه یك عامل نیست بلكه مجموعه‌ای از عوامل دست به دست هم دادند و ریزش شاخص وكاهش قیمت‌ها را در بورس رقم زده‌اند. بنابراین می‌توان دلایلی برای افت پی‌درپی شاخص و قیمت‌ها در بورس طی ماه‌های گذشته برشمرد.

١- وضعیت اقتصاد کشور
در حال حاضر ما در بخش تولید، صنعت، بازرگانی و خدمات و... با مشکلات عدیده‌ای از جمله تعیین دستوری قیمت‌ها، عدم افزایش آن و تعیین نرخ بهره از یك طرف و افزایش بهای تمام شده كالاهای تولیدی و خدمات ارائه شده و محدودیت نقدینگی در بخش‌های متعددواحدهای تولیدی و صنعتی از طرف دیگر مواجه هستیم،  در این شرایط طبیعی است که شرکت‌های بورسی هم كه خود جزو این بخش‌ها هستند از وضعیت مساعدی برخوردار نباشند.
در حالی که در شرایط کنونی كشور شاخصه‌های اصلی اقتصاد شرایط مناسبی را منعكس نمی‌كنند، جای تعجب خواهد بود تا رونق و شرایط مثبت در بورس را انتظار داشته باشیم،  از سال گذشته شاخص بورس و قیمت‌ها در بازار افت تدریجی را در پیش گرفته‌ كه این امر نشان می‌دهد بورس تافته جدا بافته‌ای از شرایط کلی اقتصاد كشور نیست و این امر مورد پذیرش نخواهد بود که اقتصاد کشور در وضعیت نامناسب باشد و در مقابل آن اوضاع بورس رو به رشد و رونق باشد.

2- سیاست‌های انقباضی دولت برای كنترل تورم منجر به ایجاد ركود شده
سیاست کنترل تورم دولت در دو سال گذشته سیاست مثبت و اثرگذاری بوده و قابل تقدیر است اما این سیاست منجر به ایجاد و تداوم رکود در كشور شده و چالش‌های بخش تولید را افزایش داده است. باید فکری برای خروج واقعی همه بخش‌های مختلف اقتصادی از رکود کرد.
 در حال حاضر بازارهای رقیب بازار سرمایه نیز مانند بازار مسکن،  خودرو، طلا و ارز شرایط مناسبی ندارند چرا كه اولویت اول دولت مهار تورم است،  بنابراین تاوان این سیاست در کوتاه و میان مدت رکودی است که بر اقتصاد كشور حاکم شده و به‌دلیل رکود اقتصادی می‌توان گفت که وضعیت منفی بورس امری طبیعی است.

٣-عوامل روانی وهیجانی ناشی از مذاكرات هسته‌ای و اخبار مثبت ومنفی
مسائل سیاسی و بحث مذاکرات هسته‌ای بر بازار سرمایه بسیار اثرگذار بوده وبازار نسبت به آن واكنش نشان می‌دهد. در مذاکرات اخیر در لوزان سوئیس اتفاق خاصی كه بتواند در كوتاه مدت وحتی در میان مدت تاثیر بر اقتصاد كشور بگذارد رخ نداده بود، ولی شاهد بودیم که بازار واکنش هیجانی شدیدی از خود نشان داد؛ به‌طوری كه برخی از سهم‌ها دارای صف‌های خرید میلیاردی بودند وشاخص در مدت كوتاهی رشد چشمگیری داشت، پس می‌توان بیان كرد كه مسائل روانی و هیجانی هم بر بازار بسیار اثر‌گذار است؛ در حالی که ممکن است این مسائل نمود عینی در اقتصاد نداشته باشد.
در نتیجه می‌توان گفت بازارسرمایه بیش از واقع به مذاكرات هسته‌ای واخبار مثبت و منفی موثر در بازار واكنش نشان می‌دهد.

٤- فقدان تحلیل در بخشی از فعالان بازار
مساله دیگری که باعث نابسامانی در وضعیت بورس ونوسانات زیاد قیمت‌ها وشاخص بازار سهام شده،  ناشی از عملکرد بخشی از سهامداران است. برخی بدون تجربه، تخصص، خبرگی لازم و تحلیل مناسب وارد بازار شده و با انجام خرید و فروش به‌دنبال کسب سود در کوتاه مدت هستند و آستانه تحمل بسیار اندكی دارند. به‌دلیل محدودیت در دامنه نوسان بیشتر از روی دست دیگران نگاه كرده و در صف‌های خرید و فروش به فراخور آن قرار می‌گیرند. به عبارتی وقتی عده‌ای اقدام به خرید یا فروش می‌کنند،  بدون تحلیل آنها نیز در صف‌های خرید یا فروش قرار می‌گیرند كه به‌دلیل حجم بالای صف‌ها،  بعضا سهامداران عمده را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهند،  در این خصوص ضمن متحمل شدن زیان‌های سنگین بازار را نیز ملتهب می‌کنند.
اصولا افراد غیرحرفه‌ای نباید به‌صورت مستقیم وارد بورس شوند بلكه می‌توانند از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترك كه توسط افراد حرفه‌ای اداره می‌شود در بورس سرمایه‌گذاری كنند تا ضمن برخورداری از مزایای بازار سرمایه ریسك خود را نیز كاهش دهند. چرا كه بورس یک بازار حرفه‌ای است و انجام معاملات در آن نیازمند تخصص، تجربه، خبرگی و تحلیل است.

5- رشد غیر‌متعارف برخی از سهم‌ها
رشد شتابان بازار در نیمه دوم سال ٩١ تا دی ماه سال ٩٢ موجب شد تا عده‌ای سوار بر این موج،  قیمت برخی از سهم‌ها را بیش از واقع بالا برده وموجبات ایجاد حباب در آن سهم‌ها شوند كه با فروكش كردن فضای هیجانی حاكم بر بازار به یكباره تا بیش از ٦٠در صد كاهش قیمت را تجربه كنند.

٦-كاهش نقدینگی ونیاز مشتریان
یكی از دلایل دیگری كه باعث منفی شدن بازار در شرایط كنونی شده افزایش نا امیدی به اصلاح شرایط بازار و خسته شدن از شرایط موجود ولبریز شدن صبرسهامداران و نیاز آنان به نقدینگی است كه موجب فشار عرضه در این روزها و پایین آمدن قیمت‌ها و شاخص در بورس شده است.به‌طوری كه بخشی از سهامی که در حال حاضر عرضه می‌شود و صف‌های سنگینی برای فروش دارند سهام‌ ارزنده‌ای بوده و قیمت‌های عرضه آنهابه مراتب از ارزش ذاتی پایین‌تر است و بعضا زیر ارزش اسمی شان عرضه می‌شوند.

٧-دخالت در بازار
مسوولان ذی‌ربط بارها اعلام کرده‌اند که از  بورس حمایت می‌کنند،  لیكن به‌دلیل عدم حمایت صحیح و ماندن حمایت‌ها در حدحرف بازار نسبت به این گفته‌ها واكسینه شده و نسبت به آن پاسخ مثبت نمی‌دهد اگر قرار است حمایتی واقعی صورت گیرد،  باید از حرف به عمل تبدیل شده وپس از برداشتن محدودیت‌های موجود در بازاروایجاد شفافیت بیشترورفع ابهامات از صنایع و بخش‌های تولید حمایت شود تا این بخش‌ها از تنگناهای مالی موجود عبور کنند به تبع آن سود‌آوری شركت‌ها بهبود یافته و بازار سرمایه نیز رونق خواهد گرفت.

٨- ابهام بر سر راه صنایع
از دیگر عواملی كه موجب كاهش شاخص و قیمت‌ها شده می‌توان به ابهامات و موانع موجود بر سر راه صنایع مهم بورسی از جمله پالایشگاهی،  سیمان،  فولاد،  سنگ‌آهن،  پتروشیمی،  بانک و خودرو وهمچنین روند كاهشی قیمت جهانی نفت و مشتقات نفتی و فلزات اساسی از جمله فولاد اشاره كرد. در پایان با توجه به موارد مطروح توصیه‌ به سهامدارانی كه با نگاه بلندمدت در بورس سرمایه‌گذاری کرده‌اند این است كه جای نگرانی نیست و نباید به کسب سود در کوتاه مدت فکر کنند؛ چرا كه پیش‌بینی‌ها از شرایط خوب اقتصادی در آینده حكایت دارد،  بنابراین سهامداران باید از سود کوتاه‌مدت در بورس چشم‌پوشی كرده و با صبوری به سرمایه‌گذاری خود در بازار سرمایه به‌صورت بلندمدت نگاه کنند.

 دنیای اقتصاد//عباس آرگون
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی و صنایع و معادن و كشاورزی تهران