3

بررسی سناریوهای مختلف برای بورس تهران بعد از بازگشایی 6 نماد پالایشی ... 25 اسفند 93

اخبار بازگشایی نمادهای پالایشگاهی در بورس تهران در حالی این روزها با شدت بیشتری پیگیری شده و انتظار فعالان بازار را برای بازگشت این گروه به تابلو افزایش داده است که ابهامات ناشی از این امر همچنان به گوش می‌رسد. ذی‌نفعان بازگشت نمادهای متوقف پالایشی که حدود یک سال گذشته نقش مهمی در این امر داشتند عبارتند از: سازمان بورس، شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی و شرکت‌های پالایشی. با این حال کشمکش‌های فراوان بین پالایش و پخش و شرکت‌های پالایشی ریشه در تصمیمات یک سال اخیر دولت دارد؛ تصمیماتی که بر اساس آن شرکت‌های پالایشی موظف شدند قیمت محصولات خود را بر اساس کیفیت محصول تولید شده تعیین کنند.

 طرح کیفی‌سازی با آنکه به توقف نمادهای پالایشی در بازار منجر شد اما در بودجه سال 94 متوقف ماند و با وجود اینکه دولت طرح مذکور را برای 5 سال به تعویق انداخت باز هم نمادهای مذکور باز نشد و این بار تعیین قیمت خوراک و محصولات که باید منهای کیفی‌سازی اعلام می‌شد با وقفه‌ای نسبتا طولانی هفته گذشته به شرکت‌های پالایشی ابلاغ شد. به این ترتیب به ظاهر شرکت‌های پالایشی آخرین مانع را برای بازگشایی نمادهایشان در بورس پشت سر گذاشتند اما مشکل زمانی بروز کرد که شرکت‌های مذکور با نرخ‌های اعلامی از طرف شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی موافق نیستند و معتقدند نرخ‌های مذکور سود این شرکت‌ها را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده و این موضوع مورد قبول این گروه نیست. با این حال روز پنج‌شنبه سازمان بورس و اوراق بهادار با ارسال نامه‌ای به شرکت‌های پالایشی از آنها خواست تا نسبت به انتشار اطلاعات خود بر اساس قیمت‌های جدید اقدام کنند؛ موضوعی که به عقیده مسوولان سازمان بورس قطعی است و شرکت‌ها موظف به اعلام اطلاعات خود با قیمت‌های جدید هستند. 
در طرف دیگر قضیه، شرکت‌های پالایشی به نرخ‌های اعلامی اعتراض دارند و می‌گویند نرخ‌های اعلام شده سودهای این گروه را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد و می‌تواند سهام این گروه را در بازار به شدت ضعیف سازد. با این حال منطقا این موضوع نمی‌تواند دلیلی برای عدم اعلام اطلاعات این گروه شود. در این بین به‌رغم آنکه قرار بود حداکثر طی روزهای شنبه و یکشنبه اطلاعات این گروه منتشر شود و سازمان نسبت به بازگشایی نمادهای این گروه اقدام کند اما جلسه دیروز مدیران سازمان بورس، شرکت‌های پالایشی و سهامداران عمده این گروه باعث شد

 باز هم بازگشایی این نمادها به تاخیر بیفتد. کارشناسان قیمت‌های کنونی را مخالف واقعیت و باعث زیان شدید بخش خصوصی و سهامداران خرد توصیف می‌کنند. از دیدگاه این گروه قیمت‌ها براساس مستندات ارائه شده و قیمت‌های یکطرفه مورد پذیرش سرمایه‌گذاران نخواهد بود. در همین حال بازار نگران بازگشایی نمادها بدون ارائه سود قابل اتکا است که همین امر نیز می‌تواند زیان بازار را شدیدتر سازد. 

به نظر می‌رسد در هفته جاری در صورتی که شرکت‌ها اقدام به انتشار اطلاعات خود کنند شاهد بازگشایی نمادها باشیم. در عین حال خبرها حکایت از آن دارند که شرکت‌های پالایشی دو سناریوی صورت‌های مالی و EPS منتشر خواهند کرد که یکی بر اساس قیمت‌های ابلاغی شرکت ملی پالایش و پخش و دیگری بر اساس قیمت‌های فوب خلیج فارس است تا اختلاف ناشی از تصمیمات پالایش و پخش مشخص شود. در این میان نگرانی دیگر ناشی از وضعیت بازار بعد از بازگشایی نمادها است. نمادهای پالایشی بیش از 9 ماه است که متوقفند و در نتیجه از ریزش‌های این مدت بازار در امان مانده‌اند، با این حال از پتانسیل‌های بالایی برای ریزش برخوردارند که پیش‌بینی می‌شود در صورتی که سودهای اعلامی از طرف این گروه مناسب نباشد ریزش‌های شدیدی را در این گروه و بازار مشاهده خواهیم کرد، با این حال نزدیکی به آخرین روزهای سال شدت این ریزش را تعدیل می‌کند.

روز گذشته مدیرعامل شرکت بورس با اعلام جزئیاتی از نتایج نشست مدیران پالایشگاه‌ها با مسوولان بورسی کشور از دو سناریو برای صورت‌های مالی و بودجه 94 این شرکت‌ها خبر داد. وی گفت: در این جلسه که حدود ساعت 10 صبح دیروز در محل بورس تهران و با حضور مدیران و نمایندگان 6 پالایشگاه، مسوولان سازمان بورس و شرکت فرابورس، سهامداران عمده پالایشگاه‌ها و یک نماینده ملی پالایش و پخش برگزار شد نمایندگان 6 پالایشگاه اعلام کرده‌اند که ابلاغیه مربوط به قیمت خوراک و فرآورده‌های نفتی اعلامی از سوی ملی پالایش و پخش را قبول ندارند. 

قالیباف تصریح کرد: با توجه به توقف طولانی‌مدت نماد این گروه در بازار سهام و لزوم رفع ابهامات و همچنین رعایت دستورالعمل‌های سازمان بورس و آزاد شدن سرمایه‌های مردم، مقرر شد این شرکت‌ها با احتساب قیمت‌های جهانی و همچنین ابلاغیه شرکت ملی پالایش و پخش، صورت‌های مالی و بودجه 94 را در دو سناریو به سازمان بورس ارائه کنند.

به گفته وی، به این ترتیب هر 6 پالایشگاه اصفهان، بندرعباس، تبریز، تهران، شیراز و لاوان به ارائه اطلاعات لازم تا دوشنبه جاری اقدام می‌کنند تا بعد از بررسی‌های لازم توسط سازمان بورس، زمینه بازگشایی نماد این گروه در بازار سهام فراهم شود. با این حال نمی‌توان زمانی قطعی برای بازگشایی نماد این گروه اعلام کرد.
وی ابزار امیدواری کرد بازگشایی همزمان هر 6 شرکت پالایشی هر چه زودتر با بیشترین درجه شفافیت انجام و طی آن با رفع یکی از ابهامات صنایع حاضر در بازار سرمایه، امکان افزایش نقدشوندگی و تحرک سرمایه‌گذاران فراهم شود.

براساس این گزارش، در پی اعلام قیمت‌های جدید شرکت ملی پالایش و پخش به 9 شرکت پالایشگاهی و عزم جدی سازمان بورس برای بازگشایی نماد 6 پالایشگاه بورسی و فرابورسی، دیروز جلسه‌ای با مدیران و نمایندگان و سهامداران عمده برگزار شد.
در این بین مدير مالي شركت پالايش نفت شيراز با تاكيد بر وجود ابهام در قيمت هاي اعلامي شركت ملي پالايش و پخش به شركت‌هاي پالايشي، عنوان كرد اين قيمت‌ها هيچ‌گونه همخواني با قيمت فوب خليج فارس ندارند. 
ناصر تنگستاني اظهار کرد: ما معتقديم قيمت‌ها بايد طبق قانون برنامه بودجه و بر مبناي نرخ فوب خليج‌فارس به شركت‌هاي پالايشي تعيين و اعلام مي‌شد؛ بر اين اساس بود كه درخواست كرديم چگونگي تعيين اين نرخ‌ها به شركت‌هاي پالايشي اعلام و اين ابهامات رفع شود. 
وي به جلسه روز گذشته سهامداران عمده و مديران شركت‌هاي پالايشي با مسوولان بورس اشاره كرد كه به موجب اين جلسه مقرر شد گزارش‌هاي مالي شركت‌هاي پالايشي با فرض دو سناريو به بازار ارائه شود. 

مدير مالي شركت پالايش نفت شيراز سناريوي اول را ارائه صورت‌هاي مالي اين گروه از ناشران بورسي بر اساس قيمت‌هاي اعلامي شركت ملي پالايش و پخش و سناريوي دوم را ارائه صورت‌هاي مالي بر اساس قيمت‌هاي فوب خليج فارس عنوان كرد. 
وي ادامه داد: همچنين مقرر شد پيش‌بيني بودجه سال 93 بر اساس گزارش 9 ماهه واقعي شركت‌هاي پالايشي تا پايان وقت اداري روز دوشنبه هفته جاري به سازمان بورس ارسال شود. مدير مالي شركت پالايش نفت شيراز در مورد زمان بازگشايي نماد شركت‌هاي پالايشي گفت:‌ در اين خصوص تصميم خاصي اتخاذ  نشد و مهم‌ترين مساله در اين جلسه بحث ارائه گزارش‌ها به بازار بود. 

 حفظ حقوق سهامداران
محمودرضا خواجه نصیری، مدیر نظارت بر بورس‌ها و بازارهای سازمان بورس در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، مساله مهم‌تر از بازگشایی نمادهای پالایشگاهی را افشای اطلاعات این گروه دانست و عنوان کرد: در شرایط کنونی و با توجه به توقف طولانی مدت نمادهای پالایشگاهی و کش و قوس‌های مابین وزارت نفت و شرکت‌های مزبور، این شرکت‌ها حاضر به ارائه اطلاعات به سازمان نبودند و در این راستا سازمان بورس تاکید و تلاشی برای مهیا کردن شرایط برای بازگشایی آنها داشت که در نهایت در جلسه روز گذشته مقرر شد نمادهای پالایشی حداکثر تا پایان وقت اداری روز دوشنبه هفته جاری اطلاعات مربوط به صورت‌های مالی خود را به سازمان بورس ارسال کنند.
وی با اشاره به این که موضوع پالایشگاه‌ها یک گزینه خاص در بازار سرمایه محسوب می‌شود، گفت: این گروه به دلیل وابستگی شدید هزینه‌ها و درآمدهای خود به اعلامیه‌های صادره از سوی وزارت نفت، همواره با نوسانات شدید و توقف‌های پیاپی همراه است که این مساله با اعتراض از سوی شرکت‌ها و سهامداران روبه‌رو می‌شود.
خواجه نصیری در ادامه افزود: اما در این میان سازمان بورس تلاش کرده تا شرایطی برای ارائه اطلاعات رسمی از سوی این شرکت‌ها برای سهامداران فراهم کند که این موضوع را با قراردادن سناریوهای مختلف در جلسه روز شنبه بررسی کردیم.

وی خاطرنشان کرد: سازمان بورس در جلسات گذشته خود با مسوولان کشور و وزارت نفت نیز همواره سعی در حفظ حقوق سهامداران این گروه داشته تا به این ترتیب حداکثر منفعت سهامداران رعایت شود و در این زمان نیز منافع سهامداران در اولویت سازمان است و تلاش دارد تا در حد اختیارات خود در بازار سرمایه به حفظ این حقوق بپردازد که البته بخش دیگری از تصمیمات در اختیار وزارت نفت خواهد بود که از عهده سازمان خارج است.
در این میان معاون ناشران شركت بورس از لزوم بازگشايي نماد پالايشي‌ها و دريافت اطلاعات از آنها در هفته جاري به‌عنوان مهم‌ترين مساله در جلسه روز گذشته شركت‌هاي پالايشي با مسوولان بورسي ياد كرد. وي اظهار کرد:‌ در واقع هدف اين بود تا جايي كه امكان‌پذير است اطلاعات اين شركت‌ها به بازار منتقل شود. 

امير حمزه مالمير درخصوص تهيه دو گزارش از سوي شركت‌هاي پالايشي، انتقاد شركت‌هاي پالايشي از نرخ‌هاي تعييني شركت ملي پالايش و پخش را مورد اشاره قرار داد و گفت: نرخ‌هاي اعلامي از سوي شركت ملي پالايش و پخش براساس قيمت فوب خليج‌فارس تعيين شده است، اما شركت‌هاي پالايشي با استناد به مجله پلتس (به‌عنوان يك مجله بين‌المللي معتبر در زمينه اعلام قيمت فرآورده‌هاي محصولات پتروشيمي و پالايشي) عنوان مي‌كنند كه تفاوت موجود در قيمت‌هاي فوب خليج فارس در نظر گرفته شده از سوي شركت ملي پالايش و پخش با قیمت‌های اين مجله بسيار بالا است؛ بنابراین قيمت‌هاي وزارت نفت را صحيح نمي‌دانند.  معاون ناشران شركت بورس ادامه داد: بر اين اساس گزارش‌هاي ارسالي شركت‌هاي پالايشي ملاكي جدي درخصوص بازگشايي نماد شركت‌هاي پالايشي در روزهاي پیش رو خواهد بود. اگرچه بازگشايي نماد اين شركت‌ها موافقان و مخالفاني هم داشت، اما با اين حال سازمان بورس بر بازگشايي اين نمادها در بازار تاكيد دارد. 

امير حمزه مالمير درخصوص اقدامات و تدابير در نظر گرفته شده براي زمان بازگشايي نماد اين شركت‌ها در بازار جهت جلوگيري از شكل‌گيري صف‌هاي خريد يا فروش، گفت: با توجه به اعلام نظر مبهم سهامداران عمده اين شركت‌ها در حمايت از سهام اين شركت‌ها در بازار، در نظر داريم تا نماد شركت‌هاي پالايشي به‌گونه‌اي بازگشايي شود كه در سهام اين شركت‌ها هم تقاضا براي خريد و هم تقاضا براي فروش وجود داشته باشد. وي درخصوص مكانيزم بازگشايي نماد پالايشي‌ها گفت: ‌در اين بازگشايي دامنه نوسان كاملا باز خواهد بود تا از شكل‌گيري صف‌هاي خريد و فروش جلوگيري شود.  معاون ناشران شركت بورس براي اطمينان خاطر بيشتر گفت: در واقع در نظر نداريم كه نماد سهام اين شركت‌ها با قيمت‌هاي بالا بازگشايي شود تا پس از بازگشايي شاهد شكل‌گيري صف فروش باشيم. با اين حال وي ورود سهامداران عمده شركت‌هاي پالايشي را در حمايت از سهام اين شركت‌ها در بازار به روز و شرايط بازگشايي نماد نسبت داد. معاون بازار شركت بورس نيز مهم‌ترين مساله در بازگشايي نماد پالايشي‌ها را شفافيت اطلاعاتي آنها عنوان كرد. علي صحرايي با بيان اينكه كشف قيمت سهام شركت‌هاي پالايشي پس از اين توقف طولاني، به عرضه و تقاضا در بازار بستگي دارد، گفت:‌ با اين حال رايزني‌هاي بيروني براي شكل‌گيري اقدامات لازم در هنگام بازگشايي نماد اين شركت‌ها در بازار در حال انجام است. 

 پرتفوی پر ریسک
مهدی طحانی، مدیرعامل شرکت آوای آگاه نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» با بیان این مطلب که بازگشایی نماد پالایشگاهی‌ها تا زمانی که شفافیت کامل در آنها صورت نگرفته باشد به ضررسهامداران خواهد بود، گفت: دارایی سهامداران شرکت‌های پالایشی با توقف این نمادها از حدود یک سال گذشته تا کنون بلوکه شده و بیشترین ضرر را این دسته از افراد متحمل شده‌اند؛ ورود شرکت‌های پالایشی به بازار با قول و قرارهایی همراه بود که سهامداران نیز با این فرآیند اقدام به خرید سهام مزبور کردند. به علاوه درآن زمان  قیمت نفت بیش از 100 دلار بود که در شرایط کنونی به زیر 60 دلار کاهش یافته و به این ترتیب زیان جبران‌ناپذیری به پرتفوی سرمایه‌گذاران وارد شده که هزینه این امر را باید سهامداران بپردازند. وی ادامه داد: حال که صحبت از بازگشایی نمادهای مزبور است، بهتر است تا زمان شفافیت کامل و اعلام نرخ‌های عادلانه این اتفاق صورت نگیرد تا ضرر بیشتری به دنبال نداشته باشد.

 تاثیرات بازگشایی با سناریوهای اعلام شده
شاهین احمدی از کارشناسان بازار سرمایه نیز با اظهار این مطلب که با روی کار آمدن مدیریت جدید نهاد ناظر بازار سرمایه، یکی از اولویت‌های رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، بازگشایی هر چه سریع‌تر نمادهای متوقف پالایشگاهی بوده، گفت: از آنجا که توقف این 6 نماد پالایشگاهی، بخش قابل‌توجهی از سرمایه‌های سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی را بلوکه کرده است، بازگشایی این نمادها قادر خواهد بود تا ریسک نقدشوندگی را در بازار کاهش دهد و وجوه بلوکه شده سهامداران در این نمادها را آزاد کند. وی ادامه داد: از یک طرف، کیفی‌سازی پالایشگاهی و از طرف دیگر، عدم شفافیت کافی قیمت خوراک و محصول نهایی این پالایشگاه‌ها، مانع از این بازگشایی در چند ماه گذشته شده است؛ در نیاز به کیفی‌سازی تولید پالایشگاه‌ها هیچ تردیدی نیست، اما به دلیل حاشیه سود اندک این شرکت‌ها و طی توافق به عمل آمده، به پالایشگاه‌ها اجازه داده شد تا کیفی‌سازی را طی مدت 5 سال از ابتدای سال 1393 انجام دهند تا تمام مخارج مربوط به این طرح، در صورت‌های مالی یک سال خاص سرشکن نشود و سودآوری این شرکت‌ها با مشکل مواجه نشود. 

احمدی در ادامه افزود: در ارتباط با موضوع دوم؛ یعنی تعیین نرخ نهایی خوراک ومحصول این شرکت‌ها، باید اذعان کرد که تعیین نرخ خوراک پالایشگاه‌ها، بر عهده وزارت نفت است که از طریق شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران به پالایشگاه‌ها ابلاغ می‌شود. در این باره، دو سناریو مطرح است؛ انتظار منطقی این است که نرخ خوراک و فرآورده‌های پالایشگاه‌ها، بر مبنای فوب خلیج‌فارس تعیین شود، اما شنیده‌ها حاکی از آن است که شرکت پخش فرآورده‌های نفتی ایران، قیمت خوراک پالایشگاه‌ها را بر مبنای فوب خلیج‌فارس و نرخ فرآورده‌های نهایی این پالایشگاه‌ها (محصول نهایی این پالایشگاه‌ها، فرآورده‌هایی از قبیل بنزین، سوخت هواپیما، گاز مایع و ... است) را بر مبنای نرخ‌های به مراتب پایین‌تر از فوب خلیج‌فارس ابلاغ کرده است. وی در ادامه اشاره کرد: در این بین، پالایشگاه‌ها معتقد هستند اگر نرخ خوراک این شرکت‌ها بر مبنای فوب خلیج‌فارس تعیین می‌شود، خرید محصولات این شرکت‌ها توسط شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی نیز باید بر مبنای فوب خلیج‌فارس محاسبه شود. احمدی با اشاره به دو سناریوی مطرح شده یعنی سناریوی تعیین نرخ خوراک و فرآورده‌های این شرکت‌ها بر مبنای فوب خلیج‌فارس که مطلوب نظر پالایشگاه‌ها است و سناریوی تعیین نرخ خوراک بر مبنای فوب خلیج‌فارس و نرخ فرآورده‌ها بر مبنای نرخ‌های پایین‌تر از فوب خلیج‌فارس که مدنظر شرکت پخش فرآورده‌های نفتی است، توضیح داد: در سناریوی اول، انتظار می‌رود پوشش سود پیش‌بینی شده سال 93 پالایشگاه‌ها تا حدود زیادی محقق شود، اما در سناریوی دوم که نرخ مواد اولیه یا همان خوراک، بر مبنای قیمت‌های جهانی و نرخ فرآورده‌ها، بر مبنای نرخ‌های پایین‌تر از قیمت‌های جهانی تعیین می‌شود، بخش زیادی از سود پیش‌بینی شده سال 93 پالایشگاه‌ها، محقق نخواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: بنابراین در هر یک از دو سناریو، انتظار تعدیل منفی این نمادها بعد از بازگشایی بسیار محتمل است، اما در سناریوی دوم بی‌تردید این تعدیل منفی شدیدتر خواهد بود. این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به سوال خبرنگار ما مبنی بر اینکه تاثیر سناریوی دوم بر بازار سرمایه چه خواهد بود، گفت: در صورتی که سناریوی دوم اتفاق افتد؛ یعنی قیمت خوراک بر مبنای فوب خلیج‌فارس و قیمت فرآورده‌ها بر مبنای نرخ‌هایی پایین‌تر از فوب خلیج‌فارس تعیین و نهایی شود، بخشی از منابع سهامداران پالایشگاهی به شرکت پخش فرآورده‌های نفتی منتقل خواهد شد و طبیعتا قیمت سهام این نمادها، با تعدیل منفی روبه‌رو خواهد شد. این امر، به کاهش ارزش بازار این شرکت‌ها و طبیعتا نزول شاخص کل بورس و فرابورس منجر خواهد شد. احمدی در ادامه تصریح کرد: اما تاثیر اساسی‌تر این امر، کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بازار سرمایه به دلیل کاهش ارزش سهام تحت اختیار سرمایه‌گذاران به دلیل قیمت‌گذاری نادرست و عدم نقد شوندگی این نمادها طی یک سال گذشته به دلیل تصمیمات شرکت پخش فرآورده‌های نفتی خواهد بود؛ بنابراین انتظار می‌رود شرکت پخش فرآورده‌های نفتی، به منافع سهامداران توجه داشته باشد و با اقدام مناسب و مقتضی خود، مانع از بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران به بازار مالی کشور شود. به عقیده احمدی، این نوع قیمت‌گذاری به انتقال منافع از سهامداران به سمت شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منتهی خواهد شد که این امر با اصول اقتصاد آزاد همخوانی ندارد. / دنیای اقتصاد